Katalog

Anna Bogusz, 2010-05-17
Kędzierzyn-Koźle

Biologia, Artykuły

Występowanie drobnoustrojów w ściekach. Artykuł z dziedziny biologii.

- n +

Występowanie drobnoustrojów w ściekach

Ściekami nazywa się wody zużyte przez gospodarstwa domowe i zakłady przemysłowe, oraz wody opadowe spłukujące z powierzchni terenów miejskich i rolniczych różnego rodzaju zanieczyszczenia.
Ścieki bytowo-gospodarcze, zawierają duże ilości zanieczyszczeń fekalnych i mocznika, odpadków rolniczych i zwierzęcych, a także różnego rodzaju środków piorących i myjących. Ilości ścieków nie są stałe i zależą od warunków bytowych ludności i stopnia utrzymywanej higieny. Skład ścieków nie jest tez równomierny w ciągu całej doby.
Na zanieczyszczenia organiczne w ściekach składają się przede wszystkim białka, węglowodany i tłuszcze, które są łatwo dostępnymi substratami dla bakterii heterotroficznych. Ścieki bytowo-gospodarcze zawierają poza tym ogromne liczby drobnoustrojów: wirusów, bakterii i grzybów.
Większość flory allochtonicznej należy do typowej mikroflory, żyjącej w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt wyższych tworzącej tzw. florę fizjologiczną organizmu. Należą do niej głównie pałeczki Escherichia coli, paciorkowce kałowe Enterococcus faecalis i laseczki przetrwalnikujące Clostridium perfringens, które są wydalane wraz z odchodami.
Wraz z kałem człowiek i zwierzęta wydalają bakterie w olbrzymich ilościach np. średnio w 1 g odchodów człowieka znajduje się ok. 1,3 x 107 komórek E.coli i 3,0 x 106 komórek E. faecalis, podczas gdy w 1 g odchodów kota występuje 7,9 x 106 E.coli i 2,7 x 107 paciorkowców; krowa wydala 2,3 x 104 E.coli i 1,3 x 106 paciorkowców; a kaczka 3,3 x 107 E.coli i 5,4 x 107 paciorkowców na 1 g wydalin.
Tak duże ilości bakterii w odchodach skutkują zanieczyszczeniem bakteryjnym ścieków, a spektrum gatunkowe mikroorganizmów w ściekach zależy od stanu zdrowia mieszkańców zamieszkujących w zlewni ścieków. Dominuje w nich flora fizjologiczna, ale mogą też występować organizmy chorobotwórcze i potencjalnie chorobotwórcze.
Są to przede wszystkim wirusy oraz bakterie chorobotwórcze wywołujące dur brzuszny, dur rzekomy, czerwonkę bakteryjną i cholerę. Poza wymienionymi chorobami przewodu pokarmowego mogą znaleźć się bakterie wywołujące epidemie o charakterze zakażeń żołądkowo-jelitowych lub nieswoistych biegunek. W tych przypadkach nie udaje się na ogół wykryć żadnego z drobnoustrojów chorobotwórczych. W większości przypadków, z kału chorych lub ze ścieków, izoluje się wówczas bakterie należące do rodziny pałeczek jelitowych – Enterobacteriacae, a mianowicie Proteus, Escherichia i Klebsiella lub inne, np. Pseudomonas aeruginosa i Clostridium porfringens. Z innych drobnoustrojów chorobotwórczych znajdujących się w ściekach należy wymienić: Pasteurella tularensis, powodującą tularemię, krętki z rodzaju Leptospira wywołujące chorobę Weila, bakterie gruźlicy – Mycobacterium tuberculosis oraz wąglika – Bacillus anthracis.
W ściekach mogą znajdować się również niektóre grzyby chorobotwórcze, które są czynnikiem etiologicznym w różnych, trudnych do leczenia schorzeniach skóry.
Za ścieki miejskie (komunalne) uważa się ścieki bytowo-gospodarcze mieszane w różnych proporcjach ze ściekami przemysłowymi.
Jako odbiorniki ścieków od lat są wykorzystywane rzeki i zbiorniki wodne, co doprowadziło do ich degradacji. Ścieki, szczególnie komunalne, są tym czynnikiem stwarzającym zagrożenia bakteriami, wnoszą bowiem do wód powierzchniowych ogromne ilości drobnoustrojów: bakterii, wirusów, grzybów, pierwotniaków nazywanych florą allochtoniczną, czyli naniesioną.
Występowanie drobnoustrojów w ściekach przemysłowych jest bardzo zróżnicowane i zależy od rodzaju produkcji. Ścieki przemysłu spożywczego zawierają np. bardzo duże liczby drobnoustrojów, przede wszystkim bakterii. Dostają się one tam w trakcie płukania warzyw i owoców, buraków cukrowych, ziemniaków itp. W ściekach pochodzących z garbarni i rzeźni bakterie występują również w ilościach bardzo dużych. Liczne z nich są gatunkami patogennymi zarówno dla człowieka (np. Bacillus anthracis-wąglik), jak i dla zwierząt.
Wody deszczowe są na ogół również bardzo zanieczyszczone. Wody te, już podczas przejścia przez dolną warstwę atmosfery zanieczyszczają się różnego rodzaju pyłami, substancjami gazowymi oraz komórkami mikroorganizmów i ich formami przetrwanymi unoszącymi się w powietrzu.
Większość ścieków trafia obecnie do oczyszczalni, ale i tak nie rozwiązuje to problemu zanieczyszczenia bakteryjnego wód powierzchniowych. Klasyczne oczyszczalnie ścieków, nie prowadzące specyficznej dezynfekcji, redukują liczebność bakterii kałowych o 1–3 rzędy wielkości. Ponieważ skażenie wyjściowe (ścieków surowych), jest bardzo wysokie, bakterie kałowe są w olbrzymich ilościach odprowadzane z oczyszczonymi ściekami do środowiska.
Głównym źródłem nadmiernego zanieczyszczenia polskich wód powierzchniowych staje się obecnie gospodarka komunalna, która odprowadza ponad 60% ogólnej objętości ścieków wymagających oczyszczania, w tym ścieków nieoczyszczanych, pięciokrotnie więcej niż źródła przemysłowe. Sytuację tę ma poprawić Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Wymaga on jednak zabezpieczenia w budżecie państwa ogromnych funduszy na jego realizację.
W 2004 roku były w Polsce 886 miasta. 99% z nich było obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków, dzięki czemu ponad 84,5% ogółu mieszkańców miast korzystało z oczyszczalni ścieków (przyrost o 28,9% od 1991 roku). Do sieci kanalizacyjnej dostęp miało 84% mieszkańców miast, a do sieci wodociągowej przyłącze miało 94,4% (wzrost od 1995 roku odpowiednio o 1,6% i 3,5%). W porównaniu z rokiem 1990 wzrost wynosi: 51,4%, 2,8% oraz 4,8%.
W 2004 roku długość sieci kanalizacyjnej na wsiach wynosiła 32 404 km, co stanowi wzrost o 505% w porównaniu z 1995 rokiem. Podobnie wyglądała sytuacja z oczyszczalniami, których było 1 983 (ponad czterokrotnie więcej niż w 1995 roku). W 2004 roku 17,3% mieszkańców wsi korzystało z sieci kanalizacyjnej, a obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków było 18,4%.
Od 1995 do 2004 roku odsetek mieszkańców Polski obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków wzrósł o jedną trzecią, osiągając poziom 59%. W porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej jest to wciąż wskaźnik niski, gdyż np. w Czechach wynosił on w tym samym okresie 69%, a w Niemczech przekracza 90%. Pomimo wzrastającej liczby mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej wciąż ten wskaźnik na tle innych krajów Unii Europejskiej wypada słabo.
Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej w miastach doprowadziła do prawie 45% spadku ilości odprowadzanych ścieków komunalnych w 2004 roku w porównaniu do 1990 roku.
W latach 1990–2004 miał miejsce wyraźny postęp w ograniczaniu ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych z komunalnych i przemysłowych źródeł punktowych do wód powierzchniowych. Podjęte na szeroką skalę działania inwestycyjne przyniosły wzrost liczby oddawanych do użytku oczyszczalni oraz poprawę skuteczności oczyszczalni już istniejących. Było to w znacznej mierze możliwe dzięki środkom otrzymanym z Unii Europejskiej oraz z krajowych funduszy ekologicznych.


Literatura
1. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Stan Środowiska w Polce na tle celów i priorytetów Unii Europejskiej, Raport wskaźnikowy 2004, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2006
2. Libudzisz Z., Kowal K., Mikrobiologia lekarska, tom 1, Politechnika Łódzka, Łódź 2000
3. Pawlaczyk-Szpilowa M., Mikrobiologia wody i ścieków, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1980
4. Smyłła A., Analiza sanitarna wody, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 2002
5. Smyłła A., Zagrożenie bakteryjne wód powierzchniowych, Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii, Akademia Jana Długosza, Częstochowa
6. Zaremba M.L., Borowski J., Mikrobiologia lekarska, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1997
Wyświetleń: 2227


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.