Katalog

Anna Jabłońska, 2010-05-12
Sosnowiec

Pedagogika, Referaty

Rola pedagoga w szkole

- n +

Rola pedagoga w szkole


Zawód pedagoga szkolnego powołano do życia w roku szkolnym 1973/74, kiedy ukończono pracę nad Raportem o Stanie Oświaty w PRL i podjęto dyskusje dotyczące reformy systemu edukacji narodowej. W 1975 roku Ministerstwo Oświaty i Wychowania w specjalnym dokumencie wskazało pięć obszarów działalności pedagoga szkolnego: zadania ogółnowychowawcze, profilaktykę wychowawczą, pracę korekcyjno-wyrównawczą, indywidualną opiekę pedagogiczno-psychologiczną, organizację pomocy materialnej (Załącznik do Zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania 1975). Wprowadzenie do szkół pedagoga było wyrazem troski o jakość pracy szkoły i dążenia do pomocy nauczycielom w rozwiązywaniu trudnych problemów, zwłaszcza opiekuńczo-wychowawczych. Z zawodem pedagoga wiązano wiele nadziei, miał on, z racji swoich szerokich możliwości, tak modyfikować pracę szkoły, aby osiągała wysokie wyniki, a jednocześnie była lubiana przez uczniów. Chodziło o taką szkołę, w której każdy uczeń znajdzie bezpieczne oparcie w swych wychowawcach, otrzyma radę i pomoc w sytuacjach dla niego trudnych, a w razie konfliktu z nauczycielem będzie mógł razem z pedagogiem konflikt rozwiązać. Zakładano, że pedagog będzie świetnie znał sytuację szkoły i tak kierował swoimi działaniami, aby uwzględnić specyfikę i jej potrzeby. W jednej placówce miałby najpilniej zająć się pracą dotyczącą wychowania uczniów o zaburzonym zachowaniu, w innej główny jego wysiłek skierowany byłby na wyrównywaniu szans edukacyjnych, a w kolejnej palącym problemem byłoby organizowanie pomocy materialnej dla uczniów.

W chwili obecnej aktualnym przepisem określającym zadania pedagoga szkolnego jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 7 stycznia 2003 roku w sprawie zasad i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Z paragrafu 15 Rozporządzenia wynika, że do zadań pedagoga należy w szczególności:
1. rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych,
2. określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb,
3. organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli,
4. podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki w stosunku do uczniów z udziałem rodziców i nauczycieli,
5. wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli,
6. planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu,
7. działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej (Rozporządzenie MENiS z 7 stycznia 2003 Nr 6, poz.65).

Analiza praktyki szkolnej pozwala powyższą listę skonkretyzować i uzupełnić o współpracę z wychowawcami klas w dziedzinie wychowania, pomoc i interwencję w klasach w nagłych przypadkach, planowanie tematyki godzin wychowawczych, organizację zajęć integracyjnych dla klas pierwszych, opiekę indywidualną nad uczniami wymagającymi takiego wsparcia, współpracę z placówkami specjalistycznymi (ośrodkami pomocy społecznej, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i rodzinnymi, placówkami terapeutycznymi).
Współczesny pedagog szkolny to specjalista zajmujący się głównie zadaniami ze sfery wychowawczej i opiekuńczej funkcji szkoły. Domeną jego działalności jest profilaktyka pedagogiczna i indywidualna opieka nad uczniami.

Kim jest lub kim może być pedagog szkolny we własnej szkole? Przepisy odgórne wprawdzie mówią, jakie są kompetencje i obowiązki tego pracownika szkoły, ale… Kim więc jest lub kim się stanie pedagog szkolny we własnej szkole ? Zależy to od wielu rzeczy. Trochę od dyrekcji, trochę od grona pedagogicznego, w jakimś stopniu od uczniów i w ogromnej mierze od niego samego. Mirosław Sałasiński i Beata Badziukiewicz w swojej pracy pt. „ Vademecum pedagoga” przedstawiają kilka typowych ról. Mówią o pedagogu jako o:
a – trzecim dyrektorze, który zyskał uznanie i poważanie dyrekcji szkoły za solidną pracę lub na drodze gier i zabiegów towarzysko-służbowych,
b – człowieku do gaszenia pożarów, kiedy to funkcjonujący pedagog na co dzień jest nieobecny i nie włącza się w realizację bieżących spraw szkolnych, ale gdy coś się „pali i wali” jest na miejscu i wie co robić, działa sprawnie i skutecznie,
c – dziewczynie do wszystkiego, realizuje on rozmaite funkcje - pełni zastępstwa za nieobecnych nauczycieli, chwilowo prowadzi sekretariat , pisze pilne sprawozdanie dla władz, porządkuje i uzupełnia dokumentację przed zbliżającą się wizytacją i oczywiście pomaga wszystkim potrzebującym pomocy uczniom, o tym typie pedagoga tak piszą dosłownie autorzy książki „Potrzebne zastępstwo na historii lub chemii – pedagog, zachorowała pani Kazia – niech pedagog posiedzi w sekretariacie, trzeba przygotować program profilaktyki uzależnień od telefonów komórkowych – pedagog, pilne sprawozdanie do gminy o wykorzystaniu funduszy na rozwój czytelnictwa poezji marynistycznej – pedagog, szykuje się niezapowiedziana wizytacja – niech pedagog uporządkuje i uzupełni dokumentację, sympozjum w Tarnowie na temat dowolny – niech pedagog jedzie. A oprócz tego wszystkie spłakane małolaty, roztrzęsione mamy, wściekli tatusiowie, chuliganeria szkolna, palacze toaletowi, graficiarze, piłkarze, efekciarze…cała ta zbieranina – do pedagoga”(s.16),
d – miejscowym policjancie, ten pedagog-stróż prawa, a raczej regulaminów odstrasza, dzieci bywają u niego tylko pod przymusem, tylko z rozkazu i tylko z powodu popełnionych win
i grzechów,
- cioteczce- bywa ona czuła, głaszcze pogłowie i pociesza, stale udziela dobrych rad, głosi, że „wszystkie dzieci są nasze!”, czasem pomoże, czasem nie,
- formaliście szkolnym, jest to chodzący zbiór przepisów, interesuje go w głównej mierze dokumentacja, a zwłaszcza sprawozdawczość, nie ma więc czasu dla wpadających znienacka uczniów,
- serdecznej przyjaciółce lub najlepszym kumplu, tę postawę wybierają najczęściej młodzi pedagodzy, zbytnia bezpośredniość kontaktów grozi utratą dystansu, niezbędnego do uzyskania pełnego obrazu sytuacji, powstające wtedy więzi emocjonalne dodatkowo zakłócają możliwość , diagnozowania i działania, a poza tym dzieci oczekują od dorosłych, by byli dorosłymi i z tej perspektywy mogli im pomagać.

Oczywiście, w życiu najczęściej występują typy mieszane. Większość jednak pedagogów jest po prostu normalna z delikatnym wahnięciem w kierunku jakiegoś typu.
W szkole, w której pracuję jako wolontariusz w świetlicy środowiskowej, pedagog ma coś z „dziewczyny do wszystkiego”: znajduje czas dla dzieci mimo zaledwie 10 godzin tygodniowo etatu. Odwiedza rodziców, którzy zaniedbują kontakty ze szkołą, pisze sprawozdania, „podrzuciła” prywatnym samochodem rodzica na badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej, pilnuje terminów badań i przypomina o nich rodzicom, uspokaja uczniów z zaburzeniami zachowania, bywa w Sądzie Rodzinnym, na Komendzie Policji, wielokrotnie w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej .
Czuwa nad realizacją obowiązku szkolnego, w miarę potrzeb prowadzi pedagogizację rodziców – poprzez udzielanie porad rodzicom ułatwiających rozwiązywanie trudności wychowawczych w rodzinach i w życiu szkolnym, aktywizuje rodziców do pracy z dzieckiem. W zakresie profilaktyki prowadzi spotkania z zespołami klasowymi oraz spotkania indywidualne – tematyka spotkań wynika z programu wychowawczego
i profilaktycznego szkoły. Spotkania mają na celu kształtowanie właściwych i wartościowych postaw - szacunku, tolerancji i zrozumienia dla drugiego człowieka. Prowadził zajęcia korekcyjno-kompensacyjne z uczniami indywidualnymi.

Na początku każdego roku szkolnego rozpoznaje wychowawcze środowisko rodzinne uczniów i ich indywidualne potrzeby. Około 50 uczniów z całej szkoły kwalifikowanych jest rokrocznie do udziału w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych niwelujących problemy z nauką. Do zadań pedagoga zalicza się działalność kompensacyjną, która dotyczy wyrównywania braków środowiska rodzinnego w zaspokajaniu potrzeb uczniów – zarówno biologicznych, psychicznych, jak i społecznych. Istotnym elementem pracy pedagoga jest organizowanie różnych form terapii zajęciowej. W ramach indywidualnej opieki pedagogiczno-psychologicznej, pedagog zajmuje się niekorzystnymi dla uczniów zjawiskami, takimi jak: depresje, nerwice czy stany lękowe. Zgłębia ich przyczyny i stara się podjąć odpowiednie środki zaradcze, które eliminują niepożądane sytuacje i stany uniemożliwiające dzieciom prawidłowe funkcjonowanie w środowisku szkolnym. Udziela pomocy uczniom w likwidowaniu napięć psychicznych powstałych na tle konfliktów z nauczycielami. Do zadań pedagoga należy również zapobieganie niekorzystnym zjawiskom takim jak: nikotynizm.

W przypadku szkoły, o której wspomniałem ogromnym problemem jest niski status ekonomiczny rodzin uczniów. Wiele, więc wysiłku wkłada pedagog, aby dotrzeć z pomocą do jak największej liczby potrzebujących uczniów. W zakresie udzielania pomocy materialnej, zbiera niezbędne informacje o potrzebach materialnych dzieci od wychowawców klas, opiekunów społecznych oraz przeprowadza wywiady środowiskowe. Tam, gdzie jest potrzebna pomoc materialna, pedagog występuje o przydział doraźnych albo stałych zapomóg, bezpłatnych lub częściowo odpłatnych obiadów, dla dzieci młodszych – wyprawki szkolnej. W gestii pedagoga leży również organizowanie wypoczynku podczas ferii i wakacji.

Wobec zmieniającej się wokół rzeczywistości, oczekiwania w stosunku do pedagoga szkolnego ulegają również modyfikacjom, jednak bez względu na to jak będzie wyglądała polska szkoła w przyszłości oczekiwać będziemy, aby pedagog był profesjonalistą, legitymującym się ukończeniem studiów pedagogicznych ewentualnie psychologicznych. Ponadto musi się cechować umiejętnością nawiązywania kontaktu z ludźmi, empatią, dyskrecją, chęcią udzielania pomocy, życzliwością, otwartością, bezstronnością, wysoką kulturą osobistą, odpowiedzialnością i taktem, bardzo ważna jest umiejętność skutecznego pomagania.

Pedagog szkolny powinien funkcjonować jako osoba życzliwa uczniom, gotowa zawsze wysłuchać i pomóc, do której można i warto zwracać się w przypadku trudności, wątpliwości czy po prostu chęci porozmawiania z dorosłą obiektywną osobą. W centrum zainteresowania pedagoga szkolnego powinien pozostawać uczeń, jego dobro, potrzeby i najlepiej pojęty interes. Praca pedagoga zorientowana jest przede wszystkim na pomocy dziecku, jednak coraz częściej ten zakres poszerza się o rodzinę, z której dziecko pochodzi. Rodzina to podstawowe miejsce, w którym kształtuje się osobowość i postawa dziecka. O jej harmonijnym rozwoju decyduje wiele czynników o charakterze społeczno-ustrojowym, m.in. sytuacja na rynku pracy, zarobki jej dorosłych członków oraz czynniki o charakterze ekonomicznym, które się wzajemnie warunkują i przenikają.

Szeroki zakres zadań obejmujący życie szkoły zobowiązuje pedagoga do pełnienia wielu funkcji w praktyce zawodowej. Nieustannie zmieniają się potrzeby i oczekiwania w tym względzie. Organizowana w szkole pomoc pedagogiczna polega na diagnozowaniu środowiska ucznia, rozpoznawaniu jego możliwości i indywidualnych potrzeb. Pedagog jest zatem wychowawcą, opiekunem, terapeutą, doradcą i animatorem, a niejednokrotnie również mediatorem. Pełniąc swoją funkcję, powinien we współczesnej szkole podejmować zadania, które są najbardziej adekwatne zarówno do aktualnych potrzeb ucznia, jak i środowiska wychowawczego, a przede wszystkim towarzyszyć dziecku w rozwoju i stwarzać mu właściwe i wartościowe środowisko wychowawcze.



Bibliografia



1. Jundziłł I., Rola zawodowa pedagoga szkolnego, Warszawa 1980.

2. Muchacka B., Szymański M., red. nauk., Nauczyciel w świecie
współczesnym, Kraków 2008.

3. Sałasiński M., Badziukiewicz B., Vademecum pedagoga szkolnego,
Warszawa 2003.

4. Załącznik do Zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 7 listopada
1975 r. w sprawie pracy nauczyciela – pedagoga szkolnego, Dz. Urz. MOiW
1975., Nr 11, poz. 112.


Wyświetleń: 7295


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.