Katalog

Małgorzata Kamińska
Religia, Artykuły

Tradycje i symbole Świąt Bożego Narodzenia

- n +

Tradycje i symbole Świąt Bożego Narodzenia

Wieczerza wigilijna

Słowo "wigilia" pochodzi od łacińskiego słowa "vigiliare" i oznacza nocne czuwanie. W Kościele katolickim określa się tak dni poprzedzające ważniejsze święta. Najbardziej jednak słowo to kojarzymy z dniem przed Bożym Narodzeniem. Wigilia przyjęła się w Polsce w XVIII w.

Wieczerza wigilijna jest najbardziej uroczystym i wzruszającym wieczorem roku, czasem wzajemnego zbliżenia, miłości, zadumy i ocalenia od zapomnienia starych zwyczajów.

Wigilie rozpoczynamy wraz z ukazaniem się pierwszej gwiazdy. Jest ona symbolem gwiazdy betlejemskiej prowadzącej pasterzy do Betlejem. Po modlitwie wszyscy dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia, po czym zasiadają do wieczerzy. Przy wigilijnym stole, według dawnej polskiej tradycji, powinno się zostawić wolne miejsce dla niespodziewanych gości.

Potrawy wigilijne

W Polsce wieczerza wigilijna składa się z dwunastu postnych dani.

Dawniej do przygotowania potraw na wieczerze używano płodów pól, lasów, sadów i stawów - to miało uchronić w przyszłości od klęsk głodu.

Najpopularniejsze potrawy wigilijne w dawnych czasach to: zupa migdałowa, karp na szaro, szczupak z szafranem, groch z kapustą, kluski z makiem i miodem, kutia.

W niektórych rejonach Polski wierzono też, że aby nie zaznać głodu w przyszłości, nie należy zjadać potraw wigilijnych do końca. Pozostawione po wieczerzy resztki potraw zbierano starannie i zanoszono zwierzętom.

Wszystkim daniom wigilijnym przypisywano symboliczne znaczenie, np. chleb-dobrobyt i początek nowego życia, ryba przypominała o chrzcie, zmartwychwstaniu oraz nieśmiertelności, groch-chronił przed chorobami, mak był symbolem płodności, jabłko miało chronić przed bólem gardła, a orzech przed bólem zębów.

Dzisiaj podaje się zupę grzybową, barszcz z uszkami, kapustę z grzybami, karpia, śledzie, struclę z makiem, kompot z suszonych owoców. Tradycja mówi,
że każdej potrawy trzeba koniecznie spróbować, bo to zapewni mu szczęście na cały rok.

Tradycja dzielenia się opłatkiem

Dzielenie się opłatkiem to dla nas, Polaków, jedna z najważniejszych tradycji świąt Bożego Narodzenia. Obyczaj ten w Polsce jest znany od początków XIX wieku.

Opłatek to rodzaj ciasta przaśnego, wypiekanego z mąki pszennej i wody.

W dawnych czasach wypiekano kolorowe opłatki, którymi gospodarz dzielił się ze zwierzętami w noc wigilijna. Miało to zapewnić zwierzętom "dobre chowanie" i chronić je od chorób i uroków.

W pierwszej połowie XIX wieku pojawiły się znane tylko w Polsce ozdoby wykonane z opłatka. Zawieszano je pod sufitem, nad wigilijnym stołem. Miały one nie tylko chronić ludzi i ich dobytek od wszelkiego zła, lecz również zapewnić szczęście i dobrobyt w nadchodzącym roku.

Dzisiaj dzieląc się opłatkiem ofiarujemy drugiej osobie naszą wdzięczność i przebaczenie.

Śpiewanie kolęd

Kolęda - pieśń religijna tematyce związanej z narodzeniem Chrystusa, śpiewana w okresie świąt Bożego Narodzenia.

W dawnych czasach kolęda była pieśnią ludową związaną z obrzędami Nowego Roku i z obyczajem składania życzeń pomyślności w gospodarstwie i w domu, za co należały się podarki. Później miejsce tych pieśni zajęły inne, związane tematycznie z Bożym Narodzeniem. Przywędrowały one do Polski z franciszkanami i śpiewane były w języku łacińskim.

Najstarsze polskie kolędy pochodzą z XV wieku. Należą do nich między innymi: W żłobie leży - Piotra Skargi, Bóg się rodzi - Franciszka Karpińskiego.

Dziś tradycją jest śpiewanie kolęd przy choince, po uroczystej wieczerzy wigilijnej.

Słowo kolęda ma jeszcze inne znaczenia:
- chodzenie po kolędzie, kolędowanie - zwyczaj obchodzenia domów przez kolędników ze śpiewaniem kolęd i pastorałek z przedstawieniami o narodzeniu Pańskim.
- duszpasterskie odwiedziny księży u parafian po świętach Bożego Narodzenia.

Strojenie choinki

Choinka to najczęściej dzisiaj spotykana, choć historycznie najmłodsza, ozdoba domów w czasie świat Bożego Narodzenia.

Zwyczaj ten jest pochodzenia niemieckiego a w Polsce przyjął się w XVIII wieku.

Choinkę ubiera się w dniu poświęconym pierwszym rodzicom - Adamowi i Ewie. Nawiązuje ona do rajskiego drzewa i do drzewa życia.
Światełka na drzewku przypominają przyjście na świat Jezusa, ozdoby - dary
laski Bożej, łańcuch symbolizuje węża, kusiciela, jabłka - grzech.

Biały obrus

Biel obrusa wigilijnego stołu przypomina nieskazitelność ołtarza, czystość
intencji i dobra wolę zasiadających przy stole.

Prezenty

Zwyczaj wręczania prezentów pomaga nam rozumieć Jezusa jako dar Boga Ojca, przypomina o pierwszych pasterskich darach a także o wzajemnym obdarowywaniu się pierwszych chrześcijan.

Siano

Pod biały obrus na wigilijnym stole kładziemy garstkę siana. Symbolizuje ono żłóbek, w którym leżało Dzieciątko.
Dawniej ustawiani także w katach izby snopy zboża. Miało to zapewnić urodzaj i dobrobyt.


 

Opracowanie: Małgorzata Kamińska

Wyświetleń: 2960


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.