Rozwijanie zainteresowań czytelniczych uczniów

Rozwój cywilizacji, zmiany ustrojowe, polityczne, gwałtownie rozwijająca się technika, wszechobecny komputer w życiu ludzi dorosłych i dzieci otwierają coraz więcej dróg do rozwoju ludzkich możliwości.

Jednak stwarzają również szereg zagrożeń i niebezpieczeństw przed którymi należy młodych ludzi ostrzegać i nauczyć ich z nimi walczyć.Z praktyki pedagogicznej wiemy, jak ważna jest obecność książki w życiu każdego człowieka, jej wielostronna pomoc w poznawaniu, przeżywaniu, budzeniu uczuć, zainteresowań i wyznaczaniu dróg przyszłej nauki i pracy. Wiemy, że książki nie odrywają od życia, lecz łączą z nim.

Podejmując problematykę rozwijania zainteresowań czytelniczych należy zastanowić się czym jest "zainteresowanie czytelnicze".

Zdaniem A. Przecławskiej "wyraża się ono w zapotrzebowaniu na określony typ czy tematykę literatury" (red. A Przecławska "Literatura dzieci i młodzieży w procesie wychowania" W-wa 1978, WSiP s.222)

Istotną sprawą w rozwoju zainteresowań czytelniczych jest przygotowanie czytelnika do obcowania z dziełami literackimi poprzez celowe i przemyślane działania, w których brany jest pod uwagę czytelnik - odbiorca i jego potrzeby czytelnicze.

J.Wnuk i E.Wnuk- Lipińska dokonali klasyfikacji takich potrzeb.
Wyróżnili:
-potrzebę estetyczną
-potrzebę wzorów zachowań,
-potrzebę tożsamości,
-potrzebę informacji o świecie zewnętrznym,
-potrzebę kompensacji,
-potrzebę rozrywki,
-potrzebę akceptacji społecznej.

Występowanie i kształtowanie tych potrzeb ściśle związane jest z rozwojem umysłowym i kulturalnym człowieka i z rozwojem jego zainteresowań czytelniczych.

Rozwój zainteresowań czytelniczych dzieci i ich umiejętności obcowania z literaturą uzależnione są od środowiska w jakim dziecko wzrasta. Rozbudzenie ich wymaga pewnych wzorów, które dostarczyć może rodzina i instytucje wychowawcze: przedszkole, szkoła.Już od najwcześniejszych lat życia należy przyzwyczajać dziecko do książek i czasopism i systematycznego korzystania z nich w rozmaitych celach: zabawowych, poznawczych, informacyjnych.

Zainteresowania czytelnicze związane są z fazą rozwojową dziecka.U dzieci w wieku wczesnoszkolnym są one bardzo zróżnicowane.

Ma na to wpływ:
-środowisko rodzinne,
-praca szkoły,
-praca bibliotek,
-własne potrzeby dziecka.

W tym wieku dzieci chętnie sięgają po literaturę baśniową, ale także pojawia się zapotrzebowanie na utwory o tematyce związanej z grupami rówieśniczymi, rodziną, przyrodą - światem roślinnym i zwierzęcym.

W miarę upływu czasu i zdobywania przez dziecko większej sprawności czytania i rozumienia zainteresowania poszerzają się o literaturę przygodową, gdzie szczególnie istotna jest wartka akcja, przeżycia i doznania bohaterów.

W wieku 9 -10 lat pojawiają się zainteresowania literaturą historyczną.Dzieci w tym wieku wybierają książki kierując się opinią kolegów lub wzorcami zaczerpniętymi z telewizji lub kina, niekiedy odrzucając te które proponowane są przez dorosłych.Chętnie sięgają po komiksy.

Literatura dziecięca stanowi nieodłączny element procesu wychowania dając szeroki wachlarz oddziaływań i pozytywnych wzorów.Oferując dziecku książkę, która obok tekstu literackiego spójnego z zainteresowaniami dziecka zawiera artystyczną ilustrację, budzimy w nim wrażliwość estetyczną, poczucie piękna, możemy skłonić je do podejmowania działań twórczych. Dzieci mając przecież mały bagaż doświadczeń poprzez odpowiednio dobraną literaturę mogą poznać świat, ludzkie losy, obyczaje, historię i uczestniczyć w wydarzeniach niedostępnych. Stały kontakt z książką daje możliwość rozwoju wyobrażni,pobudzania myślenia, procesów analizowania i porównywania, szukania przyczyn i skutków, wyciągania wniosków, ćwiczenia pamięci i uwagi a także wzbogacania słownictwa i rozwijania umiejętności prawidłowego posługiwania się językiem ojczystym

Przed rodzicami i nauczycielami stoi ogromne zadanie właściwego doboru literatury dla swoich wychowanków, ale przede wszystkim ukształtowanie właściwej postawy wobec książki, aby stała się ona częścią życia ich dzieci i nie przegrała ze zdobyczami techniki takimi jak komputer czy telewizor. Raz dobrze wzbudzona miłość do książki zostaje na całe życie.

Pamiętać należy o tym iż nasze działania nie mogą polegać na narzucaniu czy selekcjonowaniu pozycji książkowych dla dzieci, lecz na stworzeniu partnerskiej współpracy z dzieckiem przy wyszukiwaniu i wyborze odpowiedniej lektury.

Konieczne tutaj będą liczne rozmowy, wspólne wyprawy do bibliotek czy księgarni, propozycje zgodne z wiekiem i zainteresowaniami dziecka i oczywiście właściwy przekaz literatury.

W szkole literatura przekazywana jest w rozmaity sposób przy zastosowaniu różnorodnych technik i metod pracy z książką.

Istnieją trzy grupy sposobów organizowania pracy z książką:
1) audytoryjne - opowiadanie i głośne czytanie oraz stosowanie różnych środków audiowizualnych,
2) aktywizujące oparte na działaniu samych wychowanków np. przedstawienia kukiełkowe, inscenizacje, konkursy, turnieje, różne formy ekspresji słownej i plastycznej,
3) informacyjno - usługowe związane z pracą bibliotek
(J Papuzińska: Formy pracy z książką.[W:] Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania.Praca zbiorowa pod redakcją A. Przecławskiej W - wa 1978, WSiP).

Wyżej wymienione sposoby pracy z książką przy atrakcyjnej realizacji i aktywnym udziale dzieci przynoszą oczekiwane efekty w postaci wyraźnego zainteresowania czytelnictwem i samodzielnym, umiejętnym korzystaniem z literatury.

Przykładem pracy na rzecz rozbudzania zainteresowań czytelniczych naszych uczniów jest organizowanie imprezy zatytułowanej "Święto Książki" w której uczestniczą nauczyciele i uczniowie nauczania początkowego. Przygotowania do powyższego spotkania z książką trwają kilkanaście dni podczas których dzieci realizują różne zadania, np. wykonanie projektów okładek książek, przygotowanie prezentacji wybranej książki (uczniowie przebrani za bohaterów lektury, krótkie scenki itd.), wykonanie wystawek ulubionych książek, poznanie historii powstawania książek, odwiedziny w drukarni - zapoznanie się z pracą drukarza, wykonanie plakatów reklamujących książki czy czasopisma itd.

Następnie odbywa się uroczystość na której prezentowane są efekty przygotowań.

Inną formą rozbudzania zainteresowań czytelniczych jest szeroka działalność biblioteki szkolnej, która nie ogranicza swej pracy tylko do wypożyczania książek, lecz organizuje okazjonalne wystawy książek np. "Wspomnienia o Fryderyku Chopinie", przygotowuje konkursy dla dzieci z nagrodami raz w miesiącu na temat chętnie czytanych książek czy też różnych wydarzeń lub świąt w postaci rebusów, krzyżówek itd.Wyżej wspomniana działalność przyciąga dzieci do korzystania z biblioteki i z pewnością zachęca do sięgania po książki.

LITERATURA
1) Praca zbiorowa pod redakcją St. Fryciego i I Kaniowskiej - Lewińskiej " Kultura literacka w przedszkolu" Warszawa WSiP 1982
2) Praca zbiorowa pod redakcją A. Przecławskiej "Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania" Warszawa 1978
3) I. Słońska "Dzieci i książki" Warszawa 1958 Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych
 

Opracowanie: Agata Pieczyńska-Bączyk

Wyświetleń: 3173