O mowie niewerbalnej w nauczaniu języków obcych

Epoka językowa, w której przyszło nam żyć, jest mniej schematyczna, nie do końca przewidywalna i tylko czasami odtwórcza. Przepełniają ją: kreatywne myślenie, twórcze tworzenie i efektywne działanie. A działanie w nauczaniu języków obcych to przecież nic innego jak porozumiewanie się. Ale czy poprzez porozumiewanie, inaczej zwane komunikowaniem, rozumiemy tylko werbalne przekazywanie sobie informacji? Nic bardziej mylnego. Według amerykańskiego antropologa Alberta Mehrabiana język słowny i jego złożona struktura ze swoimi poziomami analizy lingwistycznej jak: fonemy, morfologia i składnia nie jest jedynym przekazem do wyrażania ludzkich myśli i uczuć.

Ów Mehrabian idąc dalej w swoich przekonaniach sformułował w roku 1971 prowizoryczny wzór, którego celem było zaprezentowanie procentowe różnorodnych kanałów komunikacyjnych, które mają wpływ na ogólną interpretację przekazu informacji: ogólne uczucie = 7% uczucia wyrażonego słowami + 38% uczucia wyrażonego głosem + 55% uczucia wyrażonego mimiką.

Przytoczone powyżej liczby wskazują, zatem na znaczną rolę wykorzystania środków pozawerbalnych w kontaktach interpersonalnych.

W podobny sposób Birdwhistell - amerykański profesor psychologii nauczył się określać na podstawie tylko samych gestów, jakim językiem mówi dana osoba. Z jego badań wynika, że aż 65% informacji uzyskiwanych w czasie rozmów nie pochodzi ze słów.

Mowa niewerbalna stała się, zatem nieodłącznym elementem procesu komunikacji i zajmuje znaczące miejsce w rozumieniu zjawisk socjologicznych i kulturowych. Towarzyszące naszej wypowiedzi gesty pełnią różnorakie funkcje, wzmacniają informacje przekazywane werbalnie, czasami wprowadzają dodatkowe komunikaty, mogą nawet wyrazić znaczenie przeciwstawne do informacji werbalnej. Przez "kanał werbalny" przechodzą tak zwane niezbite fakty a dzięki mowie niewerbalnej transportowane jest to, co ma sprawić, że nasza wypowiedź jest bardziej czytelna, ciekawsza i bezsprzecznie bardziej wiarygodna.

Dziwi, zatem fakt, iż w nauczaniu języków obcych często odrzuca się znaczenie gestu koncentrując się głównie na słowie. Nie dyskryminując znaczenia słowa mówionego należy pamiętać, że jest on tylko jednym z wielu elementów występujących w procesie komunikacyjnym. Otwarcie się na nowe tendencje w dydaktyce nauczania języków obcych może mieć tylko pozytywne skutki. Uczniowie mogliby w końcu lepiej zrozumieć wszechstronność procesu komunikacyjnego a co ważniejsze ustrzec się przed niezrozumieniem ze strony cudzoziemca.

Należy również mieć na uwadze istotny fakt, jakim jest motywacja w nauczaniu języka obcego. Dzięki środkom pozawerbalnym komunikacja staje się autentyczna, bardziej skuteczna, trochę teatralna i nie wyizolowana od swojego naturalnego kontekstu.

Gest wizualny powoduje szybsze zapamiętywanie przekazywanych informacji. Nic dziwnego, bo przecież to, co widzimy jest dla nas bardziej obrazowe niż to, co słyszymy.

Nietrudno, zatem zaobserwować, że rola gestów w procesie komunikowania jest nie tyle różnoraka, co niezwykle istotna zarówno z punktu widzenia nadawcy komunikatu jak i jego odbiorcy. W związku z tym konsekwencje błędu niewerbalnego mogą być takie same jak błędnie zrozumiana przez nas informacja słowna. Należy, zatem gest potraktować jako nowy język, którego znaczenia należy się też nauczyć. Proces poznawania kodu niewerbalnego nabiera szczególnego znaczenia w dobie wizualizacji i multimedialnego dostarczania informacji o innych kulturach i zachowaniach.

Uczniowie bardzo często postrzegają własny kod niewerbalny jako jedyny obowiązujący na świecie. Owe myślenie doprowadza do niechybnego popełnienia faux pas. I to właśnie nauczyciel języka obcego powinien uzmysłowić swoim podopiecznym, że każde społeczeństwo, każda kultura ma swój specyficzny kod niewerbalnego porozumiewania się.

Dogłębne przeanalizowanie specyfiki kanału niewerbalnego, umiejętne prezentowanie pożądanych gestów, trafne wyrażanie za pomocą mimiki twarzy określonych intencji sprawia, iż zajęcia z języków obcych odwoływać się będą nie tylko do dydaktyki języków obcych, ale zrobią niemały wstęp do dydaktyki interkulturowej. Nauczmy się, zatem poruszać w świecie niezbyt skomplikowanej acz subtelnej autorskiej choreografii.

 

Opracowanie: mgr Alicja Baryła
Nauczyciel języka niemieckiego
ZSP nr 1 w Koluszkach

Wyświetleń: 1486