Droga do niepodległości... - scenariusz uroczystości poświęcony rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości

Cele uroczystości: Uczczenie narodowego święta, rozwijanie i pogłębianie zainteresowania przeszłością, zachodzącymi w niej procesami i wydarzeniami, ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej poprzez rozwój tożsamości regionalnej oraz pogłębianie i umacnianie postawy patriotyzmu. Uświadomienie znaczenia takich wartości, jak: wolność, niepodległość i suwerenność.

Czas trwania montażu - 45 minut.

Program rozpoczyna podkład muzyczny - fragment muzyki Chopina. Stopniowo utwór się wycisza i na scenę wchodzą uczniowie prowadzący i recytatorzy (odświętnie ubrani, dziewczęta trzymają zapalone świece).

Scenariusz

Recytator 1
Jeszcze jeden listopad do okna zapukał
żółtych liści szelestem. I znów nas odszukał.
Nas, zapatrzonych w przeszłość. W dni klęski i chwały
które nam po przodkach w spuściźnie zostały...
(na tle muzyki Chopina)

Prowadzący 1
Jutro, 11 listopada, obchodzimy rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Po 123 latach niewoli nasz kraj wyzwolił się spod panowania zaborców: Rosji, Prus i Austrii. Przez ponad wiek Polska nie istniała na mapie świata. Żył jednak naród, jego kultura i obyczaje.

Prowadzący 2
Aby uczcić Święto Narodowe, a jednocześnie uświadomić wszystkim, że nie zatrze się wśród nas znajomość ważnych dla Polski wydarzeń historycznych... Przedstawiamy wizję Polski tamtych czasów oraz najważniejsze wydarzenia z naszej historii - od rozbiorów do odzyskania przez nasz kraj niepodległości.

Chór
Jak długo w sercach naszych
choć kropla polskiej krwi,
jak długo w sercach naszych
ojczysta miłość tkwi,

stać będzie kraj nasz cały,
stać będzie Piastów gród
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.

Jak długo na Wawelu
brzmi Zygmuntowski dzwon
jak długo z gór karpackich
rozbrzmiewa polski ton,

stać będzie kraj nasz cały
stać będzie Piastów gród
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.

Jak długo Wisła wody
na Bałtyk będzie słać,
jak długo polskie grody
nad Wisłą będą stać,

stać będzie kraj nasz cały
stać będzie Piastów gród
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.

Recytator 2
Narodzie! niegdyś wielki, dziś w smutnej kolei
Wyzuty z sił, bogactwa, sławy i nadziei,
Co niegdyś mocą miecza i nauk wyborem postronnych byłeś dziwem, pogromem i wzorem!
Dziś pod jarzmem zhańbienia, klęsków i niewoli
Dumnym jesteś igrzyskiem i pastwą swawoli.
Ty, coś orężem obce przemierzał narody,
Patrz, co z tobą zrobiły domowe niezgody!
(w tle dźwięki Poloneza, z rzutnika Rejtan - J. Matejko)

Prowadzący 1
Chociaż Polski nie było na mapie, Polacy raz po raz czynili wysiłki, by odzyskać wolność. Jan Henryk Dąbrowski utworzył Legiony Polskie we Włoszech. Nie zdołały one wyzwolić ojczyzny, ale walcząc u boku Napoleona, przyczyniły się do utworzenia zalążka państwa polskiego pod nazwą Księstwa Warszawskiego.
(z rzutnika Śmierć Ks. J. Poniatowskiego - obraz nieznanego malarza)

Recytator 3
Spomiędzy bojów i gradów ognistych,
Wierna swej sprawie, niedostępna znaków,
Szła wolnym krokiem, do siedlisk ojczystych
Garstka Polaków.

Skoro lud postrzegł, jak wzdęte wiatrami
Białe z czerwonym proporce migają,
Wstrząsnęło się miasto radości głosami:
"Nasi wracają!"

Niedługa radość! Każdy pyta chciwie:
"Kędyż jest wódz nasz dzielny, okazały,
Co nam tak długo przewodził szczęśliwie
Na polu chwały?"

Prowadzący 2
29 listopada wybuchło Powstanie Listopadowe zorganizowane przez Sprzysiężenie Podchorążych Piechoty Piotra Wysockiego. Polacy byli słabo przygotowani do wojny z Rosją. Powstanie upadło.

Prowadzący 1
Za niepodległość, całość i wolność ojczyzny naszej oddali życie najlepsi synowie ojczyzny. To był ten pierwszy, polski Listopad... Pozostały po nim groby, wygnanie i tęsknota za Tą, co nie zginęła...

Prowadzący 2
I wtedy rozpoczął się okres niebywałych prześladowań, język polski przestał być językiem urzędowym, wielu patriotów udało się na emigrację...
(w tle słychać dźwięki Poloneza - Pożegnanie ojczyzny)

Recytator 4
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba...
Tęskno mi Panie...

Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Pobsować gniazda na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą...
Tęskno mi Panie...

Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony
Są - jak odwieczne Chrystusa wyznanie:
Bądź pochwalony!
Tęskno mi Panie...

Recytator 5
Zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec
A jeśli trzeba na śmierć idą po kolei
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec.

Recytator 6
Dziś we dnie mnie nawiedził anioł polskiej doli
I płakał, szumiąc w mroku skrzydłami srebrnymi
Jak gdyby chciał powiedzieć: "Umierasz powoli,
Samotny, tak daleko od rodzinnej ziemi"
(w tle słychać fragmenty Poloneza Ogińskiego)

Prowadzący 1
Nie wszyscy jednak tylko rozpaczali za utraconą ojczyzną. Byli przecież tacy, którzy nigdy nie pogodzili się z losem. Przebywając na emigracji, utrzymywali ścisły kontakt z krajem. Wysyłali do Polski emisariuszy, którzy przygotowywali społeczeństwo do walki.

Prowadzący 2
A potem przyszła Wiosna Ludów - ożywczy ruch wolnościowy Europy. Bił się lud Francji, Włoch, Austrii, Niemiec. Ruchy rewolucyjne, choć stłumione. Stały się zapowiedzią przyszłych zmian społecznych. Polacy także rzucili się w wojenną zawieruchę i rozproszyli po całej Europie walcząc o wolność "Waszą i naszą". Na Węgrzech padł niedawny bohater powstania listopadowego - generał Józef Bem (przezrocze), o których tak pisał Norwid w żałobnym rapsodzie.

Recytator 7
Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz,
Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan? -
Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem dziś polan,
Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tancerz.
Wieją, wieją proporce i zawiewają na siebie,
Jak namioty ruchome wojsk koczujących po niebie.
Trąby długie we łkaniu aż się zanoszą, i znaki
Pokłaniają się z góry opuszczonymi skrzydłami,
Jak włóczniami przebite smoki, jaszczury i ptaki...
Jako wiele pomysłów, któreś dościgał włóczniami...

Prowadzący 1
Kolejny zryw Polaków to powstanie styczniowe. Kolejna próba, by uczynić kraj wolnym. Niestety - zakończona klęską.
(z rzutnika Pożegnanie powstańca - A. Grottger)

Wszyscy
My ułani zawołajmy: "Chwała Bogu" w świat.
A będzie Polska swobodna. Czyż Polak nie chwat?
Wszakże teraz nie ma pana, a chłop to nasz brat.
Niech żyje Polska kochana aż na cały świat!
(głośne dźwięki pieśni Marsz strzelców, potem cisza, z rzutnika Patrol powstańczy - A. Gierymski).

Prowadzący 2
Teraz zaborcy z wielką siłą zaczęli kraj germanizować i rusyfikować. Język niemiecki wprowadzono w szkołach, w tym języku uczono nawet religii. Do historii przeszedł strajk dzieci (we Wrześni w 1901 roku), które nie chciały uczyć się po niemiecku. To była ich walka z zaborcą.
(w tle słychać Rotę)

Recytator 7
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy.
Nie damy, by nas gnębił wróg.

Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Do krwi ostatnie kropli z żył
Bronić będziemy ducha,
Aż się zapadnie w proch i pył
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg.

Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Prowadzący 1
Marzenia Polaków o odzyskaniu niepodległości zaczęło się spełniać na początku XX wieku - w 1914 roku, kiedy po raz pierwszy w historii trzech zaborców stanęło przeciwko sobie w I wojnie światowej.

Chór
Wojenko, wojenko, cóżeś ty za pani,
Że za tobą idą, że za tobą idą
Chłopcy malowani?

Chłopcy malowani sami wybierani
Że za tobą idą, że za tobą idą
Chłopcy malowani?

Prowadzący 2
Człowiekiem, który przyczynił się do odzyskania niepodległości był Józef Piłsudski, twórca Legionów Polskich walczących z zaborcami.
(z rzutnika portret J. Piłsudskiego)

Recytator 8
Kto, jak on - nasz brygadier Piłsudski
Polskę w sercu, śmierć w tornistrze nosił.
Kto jak on?
Pamiętajcie to imię,
Co z tęsknoty do Polski wyrosło,
Gdy wróg deptał ją z butą wyniosłą,
Całą w ogniu stojącą i w dymie.
Ten żołnierski wysiłek nadludzki
Wy swym dzieciom w kolebkach przekażcie,
Bo jak w burzy kapitan na maszcie
Stał dziś w Polsce brygadier Piłsudski.

Prowadzący 1
6 sierpnia 1914 roku z krakowskich Oleandrów wyszła gromada młodych zapaleńców, którzy gotowi byli "rzucić na stos swój życia los". Wiódł ich brygadier Józef Piłsudski, człowiek, który stał się wkrótce ucieleśnieniem wszystkich polskich snów o potędze, wszystkich narodowych nadziei.
(z rzutnika obraz żołnierza polskiego z okresu I wojny światowej)

Chór
Nie noszą lampasów, lecz szary ich strój,
Nie noszą ni srebra, ni złota.
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój,
Piechota, ta szara piechota.

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój!

Idą, a w słońcu kołysze się stal,
Dziewczęta zerkają zza płota.
A oczy ich dumnie utkwione są w dal:
Piechota, ta szara piechota!

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój.

Recytator 9
A teraz nam się znowu jęła marzyć
Polska, co sobą będzie gospodarzyć
I siać, i zbierać do własnego gumna...
A teraz nam się znów śni polskie państwo
Co mu za pieczęć już nie będzie trumna,
Lecz wielkie w świecie słowiańskim hetmaństwo...
A potem - dalej - Polska nam się marzy,
Wielka kapłańska słowiańskich ołtarzy,
Dzielnością, mocą i mądrością wielka
Mistrzyni życia i nauczycielka.

Chór
Przybyli ułani pod okienko, (bis)
Pukają, wołają: Puść, panienko! (bis)
O, Boże! A cóż to za wojacy? (bis)
Otwieraj, nie bój się, to czwartacy. (bis)
Przyszliśmy tu poić nasze konie. (bis)
Za nami piechoty pełne błonie. (bis)
O, Jezu! A dokąd Bóg prowadzi? (bis)
Warszawę odwiedzić byśmy radzi. (bis)
Gdy zwiedzim Warszawę, już nam pilno (bis)
Zobaczyć to stare nasze Wilno. (bis)
A stamtąd już droga nam gotowa (bis)
Do serca polskości - do Krakowa. (bis)

Recytator 1
Przyśniła się dzieciom Polska
czekana przez tyle lat,
do której modlił się ojciec,
za którą umierał dziad.

Przyśniła się dzieciom Polska
w purpurze żołnierskiej krwi-
szła z pola bitwy gościńcem,
szła i pukała do drzwi.

Wybiegły dzieci z komory,
przypadła Polsce do nóg
i patrząc- w mrokach przyziemnych
posępny czai się wróg.

Dobywa ostre żelazo,
zbójecką podnosi dłoń...
Więc obudziły się dzieci
i pochwyciły za broń.

Podniosły w groźnym wir bitwy
zwycięski parol swych snów
I osłoniły przed wrogiem
własnymi piersiami Lwów.

Na progu Polski idącej
układły na wieczny sen
swych oczu modre bławaty
i płowy swych główek len.

Prowadzący 2
Wymodlili ją wreszcie poeci i z niewoli wyjęli jak z torby pielgrzymowej, a wszystko zaczęło się w 1914 roku, kiedy po strzałach w Sarajewie rozpoczęła się I wojna światowa. wielu Polaków stanęło znów do walki wierząc, że droga do wolnej ojczyzny prowadzi "przez krew i blizny".

Chór
Legiony - to żołnierska nuta,
Legiony - to ofiarny stos,
Legiony - to rycerska buta,
Legiony - to straceńców los.

My Pierwsza Brygada,
Strzelecka gromada,
Na stos - rzuciliśmy swój życia los
Na stos, na stos...

Prowadzący 1
Po upadku powstania styczniowego trzeba było czekać pół wieku na kolejną możliwość podjęcia walk o niepodległość. Wybuch I wojny światowej stworzył tę szansę, a Polacy potrafili ją wykorzystać (przezrocza ukazujące żołnierzy z tego okresu). Wnukowie powstańców z 1863 roku wypełnili ich patriotyczny testament: wywalczyli wolną Polskę...
(wiązanka piosenek z okresu I wojny światowej i legionowych)

Prowadzący 2
Gdy obchodzimy rocznicę Polski niepodległej, pamiętamy i o Tych, którzy zachowali wiarę w odrodzenie Państwa Polskiego, za tę wielką sprawę walczyli i ginęli.
Teraz prosimy Wszystkich o powstanie i wspólne odśpiewanie Hymnu Państwowego.

Uwagi do scenariusza:

Montaż słowno - muzyczny składa się z recytacji wierszy i tekstów narratora. Narracja została uproszczona i opracowana tak, aby nie przekazywać zbyt wielu informacji, które mogłyby przysłonić wizję Polski tamtych czasów. Zwrócono uwagę na najważniejsze wydarzenia z naszej historii: rozbiory, powstania, Wiosna Ludów, zabory, wybuch I wojny światowej i odzyskanie przez Polskę niepodległości.

Muzyka w trakcie programu łączy się treściowo i czasowo z narracją i recytacją. Towarzyszy ona wykonawcom przez cały występ. W trakcie programu przeplatają się śpiew chóru i nagrania muzyczne.

Pomocnicze elementy scenografii to: mapa z okresu rozbiorów Polski, plansza z datą 11 listopada 1918 roku, biało - czerwone flagi, wazon z kwiatami, płonące świece. Dla lepszego odzwierciedlenia wizualnego z boku sceny ustawiony jest biały ekran, na którym prezentowane są poprzez projektor komputerowy obrazy z dziejów Polski.

W scenariuszu wykorzystano utwory muzyczne:
1. Fryderyk Chopin - "Nocture nr 10", In A flat Major, op. 32/2
2. Fryderyk Chopin - "Polonez A - dur opus 40"
3. M. K. Ogiński - Polonez "Pożegnanie ojczyzny"
4. Feliks Nowowiejski - "Rota"
5. Mazurek Dąbrowskiego - wersja orkiestrowa
W scenariuszu wykorzystano wiersze:
1. F. Konarski - "11 listopad"
2. Jakub Jasiński - "Do narodu" - (fragmenty)
3. Julian Ursyn Niemcewicz - "Pogrzeb Księcia Józefa Poniatowskiego"
4. C. K. Norwid - "Moja piosnka II"
5. Juliusz Słowacki - "Testament mój"
6. W. Wójcik - "Legenda Piłsudskiego w polskiej literaturze międzywojennej"
7. Jan Lechoń - "Rozmowa z aniołem"
8. Cyprian Kamil Norwid - "Bema pamięci rapsod żałobny"
9. Maria Konopnicka - "Rota"
10. Kazimierz Przerwa Tetmajer - "Polska"

Słowa i nuty pieśni wykonywanych podczas uroczystości znaleźć można w śpiewnikach:
1. Marsz, marsz Polonia. Pieśni, z którymi szliśmy do niepodległości. Warszawa 1988.
2. Tam na błoniu błyszczy kwiecie. Śpiewnik historyczny.

Przeźrocza pochodzą z "Dziejów Polski w malarstwie i poezji" Janusza Wałka. Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1987.

 

Opracowanie: Wiesława Herder
Zespół Szkół w Osiu

Wyświetleń: 15952