Wykorzystanie metody projektu w nauczaniu zintegrowanym.
Projekt zrealizowany w kl. III: "Jaki wpływ ma las na życie człowieka?"
Projekt to metoda kształcenia, w której osoby uczące się samodzielnie inicjują,
planują, i wykonują zadania oraz oceniają jego wykonanie. Przeprowadzanie
projektu w I etapie edukacyjnym ułatwia programowa integracja treści. W trakcie
realizacji tego projektu uczniowie poznawali wygląd lasu i określali jego
znaczenie dla człowieka. Jednak najistotniejszą częścią projektu było
przeprowadzenie własnych prac badawczych, w wyniku których dzieci szukały
odpowiedzi na postawione na początku pytania. Przyjęliśmy zasadę, że dokonamy,
na podstawie własnych doświadczeń, weryfikacji stwierdzeń, które znaleźć można w
każdym podręczniku. Nastąpiło zatem odwrócenie ról. Z reguły dzieci mają nauczyć
się tego co podane jest w źródłach pisanych. Tym razem oni mieli sprawdzić
prawdziwość tych stwierdzeń.
Wykorzystanie metody projektu pozwala na szerokie oddziaływanie na uczniów min.
poprzez prace plastyczne, aktywność manualną, dramę itp. Tematyka, którą
przedstawiam znajduje się w treściach realizowanego przeze mnie programu
nauczania. Dzięki metodzie projektu, przyjęte zagadnienia wzbogacają ucznia
poznawczo i emocjonalnie, pozwalają rozwinąć jego zainteresowania.
Opis projektu
Temat: "Jaki wpływ ma las na życie człowieka?"
Projekt realizowali uczniowie klasy III, pracujący w zespołach badawczych - 26
osób, pod kierunkiem wychowawczyni. Część zadań uczniowie realizowali
samodzielnie. Niektóre prace wykonywali w grupach. Zastosowano również pracę
zespołową - w trakcie wspólnego opracowywania wystaw czy scenariusza
przedstawienia - sesji.
Celem projektu było:
- nabycie umiejętności samodzielnego gromadzenia wiadomości przyrodniczych
związanych z lasem,
- zrozumienie zależności przyrodniczych i przyrodniczo społecznych dotyczących z
lasu,
- formułowanie wniosków na podstawie obserwacji przeprowadzonych w lesie,
zebranych materiałów i samodzielnych doświadczeń
- uświadomienie znaczenia lasu i zastanowienie się nad sposobami jego ochrony.
Projekt był realizowany w trakcie zajęć z kształcenia zintegrowanego oraz na
zajęciach pozalekcyjnych.
Postanowiliśmy sprawdzić podręcznikowe prawdy. Szukaliśmy odpowiedzi na pytania:
czy to prawda, że:
- las oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń i jest zielonymi płucami Ziemi,
- las przyczynia się do powstawania opadów,
- las to zbiornik wilgoci, który chroni przed powodzią.
Podczas wstępnej dyskusji uczniowie odrzucili sprawdzanie stwierdzenia:
las
jest miejscem wypoczynku ludzi oraz źródłem cennych produktów. Uznali je za
oczywiste podając przykłady wykorzystania drewna, grzybów i owoców leśnych.
Zastanawiając się czy w lesie można przeżyć zdecydowali się tylko na odszukanie
w źródłach informacji na temat wartości odżywczych grzybów i owoców leśnych.
Uczniowie przystąpili do zaproponowanych działań.
Prace badawcze rozpoczęła wyprawa do lasu. Podczas spaceru dzieci zbierały
materiał roślinny, rozpoznawały warstwy lasu i gatunki roślin w nich rosnące,
mierzyły obwody pni drzew. Dalsze zbieranie informacji prowadzone było w
czterech grupach zadaniowych. Każda z grup gromadziła spostrzeżenia opierając
się na jednym ze zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku i węchu. Zakończeniem pobytu w
lesie było wykonanie makiety warstwowej budowy lasu, zebranie materiału
roślinnego do badań oraz wspólne zabawy.
Dalszym etapem pracy było zawiązanie "Klubu młodego biologa". Członkowie klubu
pracowali indywidualnie lub zespołowo. Poszukiwali potrzebnych materiałów w
dostępnych publikacjach i w internecie.
Uczniowie przeprowadzili również doświadczenia, na podstawie których:
- porównali ilości kurzu i pyłu zgromadzonego na liściach drzew rosnących blisko
i daleko od drogi - przyklejanie pasków taśmy klejącej,
- obserwowali osadzanie nieczystości na roślinach w różnych, zaproponowanych
przez nich miejscach, w określonym czasie - płukanie liści,
- mierzyli ilość wody wchłoniętej przez mech - doświadczenie laboratoryjne,
- śledzili zjawisko powstawania pary wodnej - obserwując rośliny zamknięte w
słoiku,
- poznali budowę blaszki liścia - poprzez wygotowanie w roztworze sody,
- obserwowali skraplanie pary wodnej w kontakcie z chłodnym powietrzem i
powstawanie chmur.
Pracując w grupach zastanawiali się jak chronić lasy. Pod hasłem "Potrzeba matką
wynalazków" konstruowali urządzenia mogące pomóc lasom. Wśród propozycji
znalazły się nim.: butelkożer, leśny robotostrażnik, czujnik dymu, karcąca
rózga, odkurzacz do szkodników. Wyjaśniali, jakie jest zastosowanie tej maszyny
i co skłoniło ich do jej stworzenia. Zaprojektowali i wykonali ulotki nawołujące
do ochrony lasów.
Wnioski uczniów:
Na podstawie bezpośredniej obserwacji lasu, przeprowadzonych doświadczeń i
wyszukanych informacji uczniowie doszli do następujących wniosków:
- Pobyt w lesie działa uspokajająco. Las obdarowuje nas swoimi owocami, które
uzupełniają nasze pożywienie w witaminy. Grzyby są dobre w smaku, ale nie
zaspokajają głodu.
- Na liściach drzew zatrzymują się kurz i pyły wirujące w powietrzu, przyczyny
wielu chorób. W ten sposób las oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń.
- Mech pochłania dużo wody. Ponieważ w lesie jest go najwięcej, las chroni przed
powodziami.
- Chłodne powietrze nad lasem powoduje skraplanie przepływających chmur. W
sąsiedztwie lasów spada więcej deszczu.
- Las wyparowuje wodę do atmosfery przez co przyczynia się do powstawania
opadów.
Podsumowanie projektu
Młodzi biolodzy przedstawili społeczności szkolnej w postaci sesji naukowej, na
której pokazali wykonywane przez siebie doświadczenia i omówili je.
Przygotowaliśmy scenki obrazujące przebieg ich pracy badawczej. Uczniowie
przygotowali również wystawę, na której prezentowali swoje prace plastyczne
związane z lasem. Znalazły się na niej sylwety grzybów, wyklejanki z materiałów
roślinnych, zwierzęta z masy solnej, makieta warstw roślinności w lesie. Wnioski
zostały umieszczone na szkolnej wystawce.
Podsumowująca prezentacja szkolna spełniła ważną rolę. Pozwoliła ona
upowszechnić wyniki projektu, zapoznać społeczność szkolną z przebiegiem prac, a
dzieciom realizującym projekt dać satysfakcję z wykonanej pracy.
Uczniowie byli zaangażowani w realizację zadań przez:
- gromadzenie materiałów do badań,
- prowadzenie dokumentacji badawczej,
- poszukiwanie informacji w różnych źródłach,
- wykonywanie rekwizytów i strojów do prezentacji na sesji,
- przygotowanie scenografii do sesji.
Wszyscy zaobserwowaliśmy również duże zaangażowanie emocjonalne dzieci. O
wiele większe niż podczas normalnych lekcji.
Często starałam się włączać rodziców. Tym razem ich pomoc polegała na
przygotowaniu odzieży ochronnej do "prac laboratoryjnych" oraz na przygotowaniu
rekwizytów, które wzbogaciły scenografię. Włączyli się w gromadzenie materiałów
do doświadczeń. Nadzorowali również prace domowe i niektóre z doświadczeń,
które uczniowie prowadzili w domu.
Projekt jest metodą pracochłonną i wymagająca dużo czasu. Budzi jednak duże
zaangażowanie i pozytywne emocje dzieci, daje im dużą satysfakcję. Realizowanie
projektów badawczych jest dobrą odpowiedzią na zainteresowania i potrzeby
uczniów. Koresponduje z ich wiedzą osobistą nabytą w sytuacjach pozaszkolnych.
Ułatwia osiąganie celów wychowania, zwłaszcza tych, które wiążą się z
rozwijaniem zdolności poznawczych, procesów motywacyjno - wolicjonalnych dzieci.
Dobre rezultaty przyniosło integrowanie przez nas treści z rozmaitych dziedzin
wiedzy i działalności człowieka. Praca nad projektami była miłym urozmaiceniem
nauki. Nasze działania spotkały się również z dużym zainteresowaniem pozostałych
uczniów w szkole, którzy oglądali nasze wystawki oraz dobrze bawili się
uczestnicząc w sesji naukowej.
Najmilszym doznaniem było jednak obserwowanie trzecioklasistów prezentujących
wyniki swoich doświadczeń. Zachowywali się tak jakby dokonali odkryć na miarę
nagrody Nobla. To cieszy i daje chęć do dalszej pracy.
Opracowanie: Anna Szczublewska