Przyczyny utonięć oraz bezpieczeństwo na pływalniach i kąpieliskach

Przyczyną utonięcia jest jak wiemy, rozstrój zdrowia, który następuje powoli. Rozstrój ten jednak w niektórych okolicznościach może nastąpić gwałtownie, bez poprzedzających go okresów tonięcia, podczas których tonący może wzywać pomocy czy też zdradzać objawy tonięcia. Śmierć może nastąpić nawet w bardzo płytkiej wodzie, w miejscu strzeżonym lub całkowicie bezpiecznym.

Do przyczyn wywołujących gwałtowny rozstrój zdrowia zaliczamy głównie:
- wstrząs termiczny
- nadmierne oziębienie organizmu
- przykurcze

Wstrząs termiczny
Wstrząs termiczny może powstać na skutek nagłej zmiany środowiska. Nagła zmiana warunków bezpośredniego otoczenia ciała powoduje skurcz powierzchniowych naczyń krwionośnych, pociągający za sobą nagłe przepełnianie krwią naczyń głębokich. Przepełnione krwią serce nie jest w stanie wykonać pracy i jego akcja zostaje wstrzymana, a następstwem jest gwałtowna śmierć na skutek niedokrwienia i niedotlenienia kory mózgowej. Okolicznościami sprzyjającymi powstawaniu wstrząsu termicznego są przede wszystkim:
- zły stan zdrowia
- brak adaptacji organizmu do zmian temperatury
- u kobiet wchodzenie do wody podczas menstruacji
- zmęczenie fizyczne organizmu
- wcześniejsze spożycie alkoholu
- wchodzenie do wody po długotrwałym nagrzaniu ciała promieniami słonecznymi
- wchodzenie do wody po obfitym posiłku

Nadmierne oziębienie organizmu

Środowisko wodne ze względu na swoją gęstość, ma również w zwielokrotnionym stopniu przewodnictwo cieplne. Utrata ciepła z organizmu w wodzie jest 25-krotnie większa niż z powierzchni ciała znajdującego się w podobnej temperaturze w powietrzu. Nadmierne oziębienie organizmu jest jedna z głównych przyczyn utonięć podczas wypadków na morzu wywrócenia jednostek pływających w niesprzyjających warunkach pogodowych na wodach śródlądowych. Przy wywrotce łodzi nie należy od niej odpływać.

Pierwszym obronnym symptomem organizmu przed nadmierną utratą ciepła jest tzw. gęsia skórka. Dalszymi bardziej widocznymi objawami oziębienia są dreszcze i skurcze mięśni twarzy oraz blednięcie, a następnie sinienie ciała. Lekceważenie tych objawów może doprowadzić do skurczu naczyń krwionośnych, a w następstwie do niedotlenienia mózgu, zemdlenia i utonięcia.

Przyczynami utonięć na skutek nadmiernego oziębienia organizmu mogą być:
- kąpiel w zbyt zimnej wodzie (poniżej 14ºC)
- długodystansowe pływanie w niesprzyjających warunkach pogodowych
- zbyt długie przebywanie w wodzie po spożyciu alkoholu
- wpadnięcie do wody na skutek załamania się lodu

Przykurcze

Cechą charakterytstyczną przykurczu jest długo utrzymujące się bolesne napięcie mięśnia lub grupy mięśni, ograniczające lub uniemożliwiające wykonanie ruchu.

Powstawaniu skurczów powstają: zimno, zmęczenie, obecność alkoholu we krwi, pływanie bezpośrednio po obfitym posiłku. Naczelną zasadą uwalniania się od przykurczu jest rozciąganie mięśnia, który uległ przykurczeniu. Podczas pływania ważne jest, aby nie dopuścić do powstania skurczu przez: zmianę sposobu pływania, zmianę pozycji, ruchy w stawie sąsiadującym z mięśniami, w których odczuwamy narastający ból. W miarę możliwości mięsień, który uległ przykurczowi powinniśmy rozciągnąć. W przypadku, gdy znajdujemy się blisko brzegu, należy wyjść jak najszybciej z wody, dokonując zabiegów rozciągających i masażu na ladzie.

Wymienione przyczyny utonięć należy uzupełnić innymi, powtarzającymi się najczęściej, w większości związanymi z lekceważeniem wody a w tym:
- przeliczeniem się z własnymi siłami i przecenianiem swoich umiejętności pływackich
- niedocenieniem niebezpieczeństwa w wodzie
- brakiem wiedzy o zachowaniu się podczas nagłych zmian warunków kąpieli
- nieznajomością przepisów lub ich lekceważeniu

Do okoliczności obiektywnych, na które nie mamy wpływu można zaliczyć:
- utrudnione warunki poruszania się w wodzie (wiry, miejsca bagniste, wodorosty i zimne prądy)
- nagłe wywrócenie się jednostki pływającej
- wypadnięcie za burtę
- załamanie się lodu

We wszystkich wymienionych przypadkach podstawowym warunkiem zapewniającym bezpieczeństwo osobiste jest umiejętność pływania, zachowanie spokoju, optymalne wykorzystanie sprzętu ratunkowego oraz innych przedmiotów pływających, znajdujących się w pobliżu poszkodowanego.

Referat zostało opracowany na podstawie dostępnej literatury.
 

Opracowanie: Ewa Długołęcka

Wyświetleń: 2882