Katalog

Wiesława Lisek
Język polski, Scenariusze

Eros i Tanatos w poezji i malarstwie okresu Młodej Polski

- n +

Eros i Tanatos w poezji i malarstwie okresu Młodej Polski ("Hymn do Nirwany" i "Lubię, kiedy kobieta" K. Przerwa- Tetmajera, "Szał uniesień" Wł. Podkowińskiego, "Śmierć"
J. Malczewskiego)
.

Cele lekcji:
Po lekcji uczeń powinien:
- rozumieć znaczenie pojęć kluczowych;
- porównywać i i interpretować różne teksty kultury (literackie, malarskie);
- samodzielnie formułować wnioski w oparciu o zgromadzony materiał;
- być skłonnym do samodzielnego spojrzenia na zjawiska cywilizacyjno- kulturowe.

Metody i formy pracy:
- praca zbiorowa;
- praca indywidualna;
- praca w grupach;
- lektura i analiza tekstu;
- elementy heurezy;
- elementy dyskusji.

Środki dydaktyczne:
Władysław Podkowiński: Szał uniesień
Jacek Malczewski: Śmierć
Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Hymn do Nirwany
Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Lubię, kiedy kobieta
Jan Parandowski: Mitologia
Słowa i teksty. Język polski. Podręcznik. Klasa 2.Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.


Pojęcia kluczowe:
dekadentyzm;
schopenhaueryzm;
nirwana;
katastrofizm;
erotyk;
hymn;
eschatologia

Czas:
1 lekcja

Przebieg lekcji:

1.Wybrany uczeń przypomina jakie nastroje i tematy dominowały w dotychczas poznanych utworach młodopolskich, wskazuje na ich związek z fliozofią i hasłami programowymi epoki. (filozofia A. Schopenhauera, program artystyczny St. Przybyszewskiego).
2.Uczniowie sprawdzają w Słowniku mitologicznym bądź w Mitologii J. Parandowskiego informacje o Erosie i Tanatosie, definiują pojęcia.
3.Kontemplowanie obrazów Szał uniesień Wł. Podkowińskiego, Śmierć
J. Malczewskiego
.Dyskusja.
4. Recytacja tekstów z podręcznika Hymn do Nirwany, Lubię, kiedy kobieta
K. Przerwy-Tetmajera

5. Ustalenie w trakcie dyskusji elementów łączących wskazane teksty kultury (obecność motywu śmierci i miłości), zapisanie tematu lekcji.
6.Podzielenie klasy na grupy, rozdanie kart pracy z zadaniami.
7. Prezentacje efektów pracy zespołów.
8. Ustalenie i zapisanie wniosków.
9.Ocena pracy poszczególnych grup.

Praca domowa:

1.Uważnie przeczytaj O, przyjdź! St. Koraba-Brzozowskiego. Jak motyw miłości i śmierci funkcjonuje w tym wierszu? Aby wyczerpująco odpowiedzieć na to pytanie dokonaj jego analizy i interpretacji.
2.Jeśli interesujesz się sztuką, sporządź program wystawy pod tytułem Eros i Tanatos w malarstwie młodopolskim. Pamiętaj o zamieszczeniu w nim opisów kilku wybranych obrazów. (dla chętnych)
3.Wpisz do zeszytu tytuły i autorów utworów literackich z różnych epok literackich, w których wystąpił motyw śmierci i miłości.

ZAŁĄCZNIKI: NR. 1, N R. 2, NR. 3, NR. 4
 
Arkusz zadaniowy nr 1

Władysław Podkowiński: Szał uniesień


1.Uważnie oglądaj obraz. Co on przedstawia?
naga kobieta pędząca na koniu, czarny rumak, koń w galopie

2. Określ symbolikę dzieła.
symboliczne wyrażenie uniesienia seksualnego, postać kobiety wyraża zapamiętanie się, rozkosz

3. Wskaż związki z kierunkami artystycznymi i filozoficznymi epoki.
symbolizm, impresjonizm, użycie, nirwana, erotyzm

4. Jak na obrazie funkcjonuje motyw nadrzędny?
Eros, Tanatos

5.Zredaguj wnioski i przygotuj się do ich prezentacji.
 
Arkusz zadaniowy nr 2

Jacek Malczewski: Śmierć


1.Uważnie oglądaj obraz. Co on przedstawia?
młoda, muskularna kobieta w zbroi zamyka oczy starcowi

2. Określ symbolikę dzieła.
symboliczne wyrażenie śmierci jako błogostanu

3. Wskaż związki z kierunkami artystycznymi i filozoficznymi epoki.
symbolizm śmierć jako wybawienie, nirwana, wieś

4. Jak na obrazie funkcjonuje motyw nadrzędny?
Eros, Tanatos

5.Zredaguj wnioski i przygotuj się do ich prezentacji.
 
Arkusz zadaniowy nr 3

Kazimierz Przerwa- Tetmajer: Hymn do Nirwany.

1.Uważnie odczytaj wiersz.. Określ jego nastrój, ustal zasadę konstrukcyjną (budowę).
podniosły, patetyczny, litanijny, hymniczny
szereg apostrof, modlitewny, litanijny charakter,

2.Scharakteryzuj nadawcę i odbiorcę.
poeta dekadent cierpiący na ból świata, Nirwana jako bóstwo i kochanka, śmierć

3. Wskaż związki z kierunkami artystycznymi i filozoficznymi epoki.
schopenhaueryzm, dekadentyzm, marazm, rola artysty

4. Jak w tym dziele funkcjonuje motyw nadrzędny?
Nirwana jako Eros i Tanatos

5.Zredaguj wnioski i przygotuj się do ich prezentacji.
 
Arkusz zadaniowy nr 4

Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Lubię, kiedy kobieta.


1.Uważnie odczytaj wiersz, określ sytuacje liryczną
śmiały erokyk, zblizenie fizyczne dwojga kochanków,szokuje śmiałością

2. scharakteryzuj podmiot liryczny.
kochanek, obserwator, dekadent, artysta, brak więzi emocjonalnej

3. Wskaż związki z kierunkami artystycznymi i filozoficznymi epoki.
dekadentyzm, erotyzm, mizoginizm

4. Jak w tym dziele funkcjonuje motyw nadrzędny?
Erotyzm namiastka nirwany, milość i śmierc obok siebie

5.Zredaguj wnioski i przygotuj się do ich prezentacji.

Bibliografia:
1. Klejnocki J., Łozińska B, Zdunkiewicz-Jedynak D: Język polski. Podręcznik. Klasa 2.Literatura i nauka o języku. Do pracy w szkole, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
2. Klejnocki J., Łozińska B, Zdunkiewicz-Jedynak D: Język polski. Podręcznik. Klasa 2.Literatura i nauka o języku. Do pracy w domu. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
3. K. Przerwa-Tetmajer: Poezje. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
4. S. Korab-Brzozowski: Poezje, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
5. Pawlus J.: Władysław Podkowiński, Krajowa Agencja Wydawnicza Warszawa 1984.
6. Gradowska A.: Sztuka Młodej Polski, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,Warszawa 1984.
7. Paczoska E.: Młoda Polska. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Wydawnictwo Stentor, Warszawa 1998.
8. Ławniczakowa A: Jacek Malczewski, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 1995.

Antologia:

Stanisław Korab Brzozowski
O przyjdź!

O przyjdź, jesienią -Wdziej szatę lekką, białą, zwiewną,
pajęczą; Rzuć na hebanowe swoje włosy
perły rosy, Lśniące zimnych barw
tęczą.

O przyjdź, jesienią -Owiana skargą tęskną, rzewną
żurawi, W dal płynących szarą niebios tonią,
tchnąca wonią Kwiatów, które mróz
krwawi.

O przyjdź, jesienią -
W chwilę zmierzchu senną, niepewną -
i dłonie
Swe przejrzyste, miękkie, woniejące
na cierpiące Połóż mi skronie
o Śmierci!...

Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Hymn do Nirwany


Z otchłani klęsk i cierpień podnoszę głos do ciebie, Nirwano!
Przyjdź twe królestwo jako na ziemi, tak i w niebie, Nirwano!
Złemu mnie z szponów wyrwij, bom jest utrapion srodze, Nirwano!
I niech już więcej w jarzmie krwawiącym kark nie chodzę, Nirwano!
Oto mi ludzka podłość kałem w źrenice bryzga, Nirwano!
Oto się w złości ludzkiej błocie ma stopa ślizga, Nirwano!
Oto mię wstręt przepełnił, ohyda mię zadusza, Nirwano!
I w bólach konwulsyjnych tarza się moja dusza, Nirwano!
O przyjdź i dłonie twoje połóż na me źrenice, Nirwano!
Twym unicestwiającym oddechem pierś niech sycę, Nirwano!
Żem żył, niech nie pamiętam, ani wiem, że żyć muszę, Nirwano!
Od myśli i pamięci oderwij moją duszę, Nirwano!
Od oczu moich odegnaj złe i nikczemne twarze, Nirwano!
Człowiecze zburz przede mną bożyszcza i ołtarze, Nirwano!
Niech żywot mię silniejszych, słabszych śmierć nie uciska, Nirwano!
Niech błędny wzrok rozpaczy przed oczy mi nie błyska, Nirwano!
Niech otchłań klęsk i cierpień w łonie się mym pogrzebie, Nirwano!
I przyjdź królestwo twoje na ziemi, jak i w niebie, Nirwano!

Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Lubię, kiedy kobieta...


Lubię, kiedy kobieta omdlewa w objęciu, kiedy
w lubieżnym zwisa przez ramie przegięciu, gdy
jej oczy zachodzą mgłą, twarz cała blednie i
wargi się wilgotne rozchylą bezwiednie.
Lubię, kiedy ją rozkosz i żądza oniemi, gdy
wpija się w ramiona palcami drżącemi, gdy
krótkim, urywanym oddycha oddechem i
oddaje się cała z mdlejącym uśmiechem.
I lubię ten wstyd, co się kobiecie zabrania
przyznać, że czuje rozkosz, że moc pożądania
zwalcza ją, a sycenie żądzy oszalenia, gdy szuka
ust, a lęka się słów i spojrzenia.
Lubię to - i tę chwilę lubię, gdy koło mnie
wyczerpana, zmęczona leży nieprzytomnie, a myśl
moja już od niej wybiega skrzydlata w
nieskończone przestrzenie nieziemskiego świata.



W. Podkowiński, Szał uniesień


J. Malczewski, Śmierć

Opracowanie: Wiesława Lisek
II Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
Świdnik

Wyświetleń: 6905


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.