Katalog

Renata Makselan
Muzyka, Referaty

Percepcja muzyki w aspekcie dydaktycznym

- n +

Percepcja muzyki w aspekcie dydaktycznym

Wprowadzanie dzieci w świat muzyki poważnej, jej rozumienia i przeżywania, ma miejsce przede wszystkim w trakcie nauki szkolnej. W dydaktyce uwzględnia się dwa aspekty. Jeden to wychowanie przez muzykę, a drugi to wychowanie do muzyki. Pierwszy służy celom doraźnym, tj. wsparciu i wzbogaceniu procesu wychowania poprzez muzykę, drugi zaś celom zwróconym ku przyszłości, tj. rozwinięciu cech emocjonalnych i intelektualnych, które umożliwiają właściwą percepcję muzyki.

Oto główne założenia edukacji muzycznej oraz cele kształcenia i wychowania zawarte w Programie nauczania dla I etapu - edukacji wczesnoszkolnej ("Nowa Era" Warszawa 1999).

Muzyka jest jednym z kierunków edukacji dziecka w pierwszym etapie kształcenia i integralnym elementem całokształtu zajęć szkolnych. Jej zadaniem jest uwrażliwianie na wartości i piękno muzyki. Edukacja muzyczna wpływa na rozwój uzdolnień i zainteresowań muzycznych, przygotowuje do korzystania z dorobku kultury muzycznej. Treści podstawowe edukacji muzycznej w nauczaniu elementarnym obejmują odtwarzanie muzyki przy wykorzystaniu głosu i ruchu oraz słuchanie muzyki. W pierwszym etapie kształcenia edukacja muzyczna jest skorelowana z nauką czytania, (rytmizacja tekstu, śpiewanie sylabami) i pisania (rozwój sprawności manualnej), tematycznie powiązana jest z edukacją środowiskową.

Program edukacji muzycznej ujęto w trzy działy: odtwarzanie muzyki, tworzenie muzyki, percepcja muzyki, odpowiadające trzem podstawowym dyspozycjom muzycznym: odtwórczej, twórczej i percepcyjnej. W ramach tych dyspozycji przewiduje się stosowanie w procesie nauczania następujących form kontaktu uczniów z muzyką:
- śpiew i ćwiczenia mowy,
- gra na instrumentach,
- ruch przy muzyce,
- elementarne tworzenie muzyki,
- słuchanie muzyki.

Podstawowym celem edukacji muzycznej jest przygotowanie do świadomego korzystania z dorobku rodzimej i światowej kultury muzycznej, twórczego uczestnictwa w życiu muzycznym kraju oraz rozwijanie uzdolnień i zainteresowań ucznia. Efektem edukacji muzycznej w pierwszym etapie kształcenia powinno być:
- poprawne śpiewanie i granie w stopniu elementarnym na instrumentach perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych oraz na flecie prostym;
- wyrażanie muzyki ruchem i stosowanie rożnych form wyrazu muzycznego;
- rozróżnianie czasu trwania, dynamiki, wysokości i barwy dźwięków;
- podstawowa znajomość zapisu rytmicznego w zakresie głównych wartości;
- znajomość zapisu na pięciolinii dźwięków w zakresie od c1 do d2 z uwzględnieniem dźwięku b1;
- twórcze przekształcanie materiału muzycznego i tworzenie najprostszych form muzycznych o dwu- i trzyczęściowej budowie;
- słuchanie prostych utworów muzycznych oraz dostrzeganie podstawowych cech w zakresie wykonawstwa(głosy ludzkie, instrumenty), budowy dwu- i trzyczęściowej utworów muzycznych, charakteru i nastroju;
- rozróżnianie podstawowych cech tańców polskich: krakowiaka, kujawiaka, oberka.

Proponowane przez program edukacji muzycznej formy działalności powinny być ściśle ze sobą zintegrowane, a cały program muzyki skorelowany z pozostałymi przedmiotami nauczania. Określone cele kształcenia i wychowania w dziedzinie edukacji muzycznej są celami etapowymi uwzględniającymi możliwości i potrzeby uczniów w I etapie kształcenia.

Ten sam cel przyświeca kształcenia uczniów w klasach IV-VI. W ramach określenia działań docelowych:
- przewiduje się wykorzystanie wartości estetycznych i artystycznych muzyki dla indywidualnego rozwoju człowieka, pogłębiania jego życia uczuciowego, wyzwolenia możliwości ekspresyjnych i wzbogacenie form kontaktów z innymi ludźmi,
- kształtowanie wyobraźni twórczej jako istotnego warunku rozwoju jednostki,
- kształtowanie świadomego przyjmowania muzyki jako nośnika wartości moralnych,
- rozwijanie wrażliwości estetycznej i emocjonalnej, oraz rozbudzanie potrzeby ekspresji artystycznej i kontaktów z dziełami muzycznymi,
- rozwijanie zainteresowań muzyką różnych epok i muzyką współczesną,
- wyposażenie uczniów w podstawową wiedzę o muzyce, jako o jednej z istotnych form w działalności człowieka (Program Szkoły Podstawowej, Muzyka kl.IV-VI WSiP, Warszawa 1985).

Ideałem byłaby możliwość dobierania celów i metod nauczania do indywidualnych cech ucznia(zdolności, cechy osobowości, temperament, postawa, zainteresowania). Jednak warunki nauczania zbiorowego znacznie utrudniają takie postępowanie, wobec czego nauczyciel może jedynie dążyć do wzbogacania płaszczyzny emocjonalnej i poznawczej w percepcji, mając zarazem na uwadze fakt, że najważniejsza jest radość i przyjemność wynikająca z obcowania z muzyką. Innym, równie ważnym celem w edukacji muzycznej jest przekazywanie dziedzictwa muzycznego.

Sukces w nauczaniu muzyki zależy w równej mierze od tworzenia korzystnych dyspozycji i konstruktywnych postaw, jak i od przekazywania informacji i rozwijania zdolności. Negatywne postawy i uprzedzenia mogą wynikać z wielu powodów, z których najbardziej oczywiste są nuda, poczucie nieważności i bezcelowości tego przedmiotu. Kształtowaniu pozytywnych postaw sprzyja rozbudzanie zainteresowania poprzez częste zmiany form aktywności muzycznej, przy równoczesnym częstym powtarzaniu wybranych utworów.

Najskuteczniejszą drogą umożliwiającą wprowadzenie dzieci w świat muzyki jest wykorzystanie ich własnej aktywności i naturalnej ciekawości.

"Rozumieniu" muzyki przez dzieci sprzyja organizowanie ich doświadczeń w zakresie wyobraźni i aktywności twórczej: wokalnej, instrumentalnej i motorycznej. W przygotowaniu do percepcji muzyki nauczycielowi powinna towarzyszyć świadomość, że w słuchaczu można wykształcić głównie warstwę intelektualną procesu rozumienia muzyki, nauczanie pozostałych czynników jest rzeczą dalszą. Percepcji muzyki sprzyja pozytywna motywacja. Jeśli muzyka budzi w nas przyjemne doznania, to powstaje system motywacyjny generujący naturalną chęć obcowania z nią. W czasie zajęć muzycznych istotne znaczenie ma skłonienie dziecka do koncentracji uwagi na materiale muzycznym. Muzyka z tekstem, muzyka taneczna, dźwiękonaśladowcza, popularna, nie wymagają specjalnych zabiegów ułatwiających jej odbiór, natomiast w szczególny sposób należy przygotować dziecko do słuchania muzyki poważnej. Ważna jest umiejętność dostosowania czasu trwania i stopnia trudności prezentowanej muzyki do wieku dziecka. Czynnikami ułatwiającymi percepcję są wszystkie działania dydaktyczne umożliwiające łączenie muzyki z ruchem i innymi dziedzinami sztuki np. układanie opowieści muzycznych, rysunkowe przedstawianie treści utworów, swobodne ruchowe realizowanie przebiegu muzycznego, tworzenie układów muzycznych na zasadzie powtórzenia kontrastu i odmiany. 1

Wszystkie wymienione formy aktywności muzycznej dziecka (śpiewanie, granie, ruch przy muzyce, tworzenie) mają wielkie znaczenie dla jego rozwoju muzycznego, zwłaszcza wówczas, gdy są realizowane w optymalnym czasie. Natomiast słuchanie muzyki pełni szczególną rolę, jest bowiem jedyną aktywnością muzyczną, która może i faktycznie ma miejsce po ukończeniu nauki szkolnej w życiu większości ludzi. 2

Przyzwyczajenia muzyczne zakorzenione w młodości mogą przynieść duże korzyści w życiu człowieka dorosłego. Ciekawie ujął ten problem Dymitr Szostakowicz: "Gdy od najmłodszych lat, kiedy człowiek jest tak wrażliwy na wszystko, co piękne, rozbudzać w nim artystę, rozwinąć jego słuch i dać mu przez lata nauki w szkole pewną konieczną sumę wiedzy i umiejętności, to całe dalsze jego życie stanie się o wiele pełniejsze, bogatsze.."

Cenną myśl wyraził również Stefan Szuman: "W wychowaniu słuchaczy musimy dążyć nie tylko do tego, by jak największa liczba ludzi mogła usłyszeć dobrą muzykę. Trzeba, aby ci, dla których będzie się ją wykonywało, potrafili utwory w czasie słuchania w pełni apercypować, tj. spostrzegawczo uchwycić, przeżyć ich piękno w całej rozciągłości i złożoności oraz je - jak się mówi - rozumieć." 3

Przypisy:
1. Burowska Z., Głowacka E., "Psychodydaktyka muzyczna - zarys problematyki", Akademia Muzyczna w Krakowie, 1998 s.60
2. Burowska Z., Głowacka E., "Psychodydaktyka muzyczna - zarys problematyki", Akademia Muzyczna w Krakowie, 1998 s. 61
3. Szuman S. "O sztuce i wychowaniu estetycznym", PZWS, 1962 s. 36
 

Opracowanie: Renata MAKSELAN

Wyświetleń: 5133


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.