Katalog

Magdalena Tołwińska
Historia, Scenariusze

Scenariusz lekcji - Konstytucja USA.

- n +

Scenariusz lekcji - Konstytucja USA
Scenariusz lekcji

Konstytucja USA

Temat: Konstytucja USA

Klasa - II gimnazjum
Czas - 1 godz. lekcyjna

Cele ogólne:

  • ukazanie, na czym polega szczególne znaczenie konstytucji dla organizacji państwa i społeczeństwa;
  • przedstawienie roli zasad wprowadzonych przez konstytucję dla poszanowania podstawowych praw człowieka;
  • kształtowanie postaw tolerancyjnych.

Cele operacyjne - po zakończonej lekcji uczeń potrafi:

  • podać datę uchwalenia i twórców Konstytucji USA;
  • określić, jakie znaczenie dla ustroju demokratycznego posiada zasada trójpodziału władzy;
  • omówić najważniejsze zasady sformułowane w Konstytucji USA;
  • analizować źródło normatywne i na jego podstawie wykreślić schemat przedstawiający strukturę władzy w Stanach Zjednoczonych;
  • sprawnie operować pojęciami poznanymi na lekcji;
  • wyjaśnić, dlaczego konstytucję nazywa się ustawą zasadniczą.

Treści:

  • proces powstawania Konstytucji, jej twórcy;
  • trójpodział władzy;
  • system prezydencki;
  • demokratyczny charakter państwa;
  • system federacyjny.

Pojęcia:

  • trójpodział władzy;
  • demokracja;
  • tolerancja;
  • konstytucja;
  • preambuła;
  • federacja;
  • system prezydencki.

Metoda:

  • praca z tekstem źródłowym;
  • rozmowa nauczająca;
  • dyskusja.

Środki dydaktyczne:

  • kserokopie tekstów Konstytucji USA wraz z poprawkami;
  • mapa ścienna: Powstanie USA, Stany Zjednoczone Ameryki;
  • flaga amerykańska.

Literatura:

  • Wojtaszczyk K.A.,Kompendium wiedzy o państwie i świecie współczesnym, Warszawa 1998;
  • Gdulewicz E, Kręcisz W., Orłowski W., Zakrzewski W., Ustroje państw współczesnych, Lublin 1997;
  • Batko A., Podstawy wiedzy o społeczeństwie, Kraków 1996;
  • Katz H., Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Ossolineum 1971.

Struktura i tok lekcji

I. Czynności organizacyjne:

Przywitanie, sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu w dzienniku i zeszytach.

II. Wprowadzenie

Nauczyciel wraz z uczniami powtarza wiadomości z ostatniej lekcji:

  • wojna o niepodległość kolonii angielskich w Ameryce;
  • Deklaracja Niepodległości;
  • Polacy w wojnie o niepodległość: T. Kościuszko, K. Pułaski.

Warto raz jeszcze podkreślić, że USA to wcześniejsze 13 kolonii angielskich, które przekształciły się w stany, utworzyły niepodległe państwo i stanęły przed problemem określenia modelu ustrojowego. Nauczyciel przedstawia uczniom cele lekcji i informuje, że będą pracować z tekstem źródłowym, rozdaje uczniom przygotowane kserokopie Konstytucji USA.

III. Rozwinięcie

Prowadzący informuje, że jeszcze w czasie wojny o niepodległość utworzono wspólną armię i zapowiedziano uchwalenie konstytucji. Ścierały się różne koncepcje dotyczące podziału kompetencji.

Uczniowie prezentują własne rozumienie pojęcia KONSTYTUCJA i ostatecznie wraz z nauczycielem, formułują definicję, którą zapisują do zeszytów:

KONSTYTUCJA - ustawa zasadnicza normująca (określająca) podstawy ustroju państwowego (władze i ich kompetencje) oraz prawa i obowiązki obywateli.

Nauczyciel podaje informację, iż w końcu, mimo różnic występujących wśród twórców, 17 września 1787r. podpisany został tekst Konstytucji USA w Filadelfii przez 41 członków konwencji konstytucyjnej. Uczniowie spoglądają na koniec tekstów, gdzie widnieją podpisy twórców. Odnajdują nazwiska osób znanych im już z poprzedniej lekcji, głośno odczytują:

  • George Washington
  • Beniamin Franklin
  • Thomas Jefferson.

Uczniowie przypominają znane im fakty dotyczące wymienionych osób, ich wkład w powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Następnie nauczyciel zwraca uwagę na wstęp do konstytucji, czyli preambułę - głośno odczytujemy jej tekst, wspólnie zastanawiamy się, co, według preambuły, uznano za główne powody ogłoszenia tej konstytucji?

Prowadzący lekcję odwołuje się do oświeceniowej, znanej uczniom, monteskiuszowskiej zasady trójpodziału władzy. Młodzież otrzymuje zadanie wyszukania w tekstach tych fragmentów, które dotyczą:

  • władzy ustawodawczej;
  • władzy wykonawczej;
  • władzy sądowniczej.

Poszczególni uczniowie odczytują wybrane fragmenty, nauczyciel czuwa nad prawidłowością klasyfikacji. Po krótkiej wymianie zdań odsłania przygotowane wcześniej tabelaryczne zestawienie.

Podział władz według Konstytucji USA:
Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Władza sądownicza
Kongres składał się z:
  • Senatu - po 2 senatorów z każdego stanu;
  • Izby Reprezentantów - przedstawiciele ludności wybierani w wyborach powszechnych w ilości proporcjonalnej do wielkości stanu.
Prezydent - wybierany co 4 lata w wyborach dwustopniowych, ogół ludności wybierał elektorów, którzy dokonywali wyboru prezydenta. Sąd Najwyższy - niezawiśli sędziowie mianowani przez prezydenta.
Uprawnienia
  • najwyższa władza ustawodawcza;
  • stanowi prawa obowiązujące na obszarze całego kraju;
  • prawa stanowe muszą być zgodne z prawami federacyjnymi
  • powoływanie ministrów (sekretarzy stanu);
  • dowództwo nad wojskiem i marynarką wojenną;
  • zawieranie układów międzynarodowych;
  • prawo veta zawieszającego wobec uchwał Kongresu.
  • rozstrzyganie sporów pomiędzy stanami lub między władzami stanowymi, a federalnymi;
  • orzekanie o zgodności z Konstytucją decyzji podjętych przez władze wykonawcze

Nauczyciel pyta, kto jest faktycznym szefem państwa. Uzyskawszy poprawną odpowiedź, informuje, że taki podział kompetencji określany jest mianem systemu prezydenckiego, który charakteryzuje się szczególnie silną pozycją prezydenta.

Do zeszytów zapisujemy wniosek:

Konstytucja Stanów Zjednoczonych była pierwszym aktem prawnym tak wysokiej rangi, w którym zastosowano zasadę trójpodziału władz. Ta zasada jest obecnie powszechnie stosowana w prawodawstwie państw demokratycznych.

Prowadzący lekcję zwraca uwagę na demokratyczny charakter państwa, zadaje pytania:

  • kto wybiera władze w USA?
    obywatele, mieszkańcy państwa;
  • czy znane są uczniom przykłady z historii, gdzie obywatele wybierali swoich przedstawicieli?
    naprowadzamy młodzież na antyczną demokrację ateńską, republikę rzymską, demokrację szlachecką w Rzeczpospolitej.

Razem z uczniami przypominamy greckie pochodzenie słowa demokracja (demos, crates) co dosłownie oznacza władzę ludu. Nauczyciel wyjaśnia, że obywatele mają wpływ na to, co się dzieje w państwie poprzez możliwość udziału w wyborach.

W tym momencie można bliżej wyjaśnić, na czym polega system 2-stopniowych wyborów prezydenckich w USA oraz wspomnieć o bezpośrednich wyborach prezydenckich na przykładzie prawa wyborczego obowiązującego obecnie w Rzeczpospolitej Polskiej.

Formułujemy i zapisujemy definicję:

DEMOKRACJA - system polityczny oparty na wolnych i otwartych wyborach, gwarantujący podstawowe wolności i prawa obywateli oraz zakładający odpowiedzialność rządzących przed rządzonymi; organy władzy wyłaniane są na określony czas w drodze wyboru przez ogół obywateli lub specjalne kolegium wyborcze.

Nauczyciel informuje, że państwo demokratyczne odwołuje się do powszechnie uznawanych zasad, wartości i norm praktykowanych i wzbogacanych w procesie rozwoju cywilizacyjnego. Wraz z uczniami, w oparciu o teksty Konstytucji, formułujemy podstawowe wolności i prawa obywatelskie oraz kardynalne wartości obowiązujące na mocy Konstytucji USA:

  • tolerancja - uznawanie prawa człowieka do posiadania odmiennych poglądów, gustów, stylów życia, postaw, obyczajów czyli - szacunek dla cudzych poglądów;
  • wolność słowa - możliwość swobodnego i publicznego wypowiadania swojej opinii;
  • swoboda wyznania - możliwość wyznawania dowolnej religii lub nie wyznawania żadnej;
  • nietykalność osobista - nie wolno nikogo ukarać bez prawomocnego wyroku sądu.

Nauczyciel zwraca uwagę, że nie wszystkie zapisy Konstytucji USA były wyrazami idei demokratycznej. Poleca wyszukać uczniom przykłady:

  • cenzus majątkowy - zniesiony dopiero w latach 30-tych XIX w.;
  • praw wyborczych nie posiadały kobiety;
  • demokracja amerykańska wykluczała ludność indiańską czy murzyńską.

Wkrótce życie wykazało konieczność uzupełnień, tzw. poprawek. Uczniowie czytają artykuł V regulujący sposób zmiany konstytucji:

  • nie zmienia się tekst podstawowy, tylko dołączane są poprawki.

Młodzież czyta pierwsze 10 poprawek (z 1789 r.), gdzie zawarto prawa człowieka do wolności, równości (zakaz uprzywilejowania grup czy jednostek) oraz własności. Poprawki wprowadziły zakaz ograniczania prawa wyborczych ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, poprzednie niewolnictwo. Uczniowie zapisują do zeszytów:

Konstytucja USA jest tekstem krótkim, dość lakonicznym. Składa się z preambuły, 7 artykułów i 27 poprawek i w takim kształcie obowiązuje do dzisiaj.

Nauczyciel zwraca uwagę, że USA w swej pierwotnej formie składały się z 13 (dzisiaj 50) stanów, stąd przed twórcami pojawił się problem podziału kompetencji między władzami stanowymi a federalnymi (centralnymi). Ostateczny związek między stanami przybrał formę federacji. Zapisujemy do zeszytów:

FEDERACJA - państwo związkowe, którego części składowe (stany) mają samodzielność prawną i określony zakres samodzielności politycznej.

Wspólnie z uczniami wypełniamy tabelę dotyczącą podziału kompetencji:

Władze federalne Władze stanowe
Polityka zagraniczna  
Wojsko  
Kongres Parlamenty stanowe
Finanse federalne
Prawo nakładania podatków federalnych
Finanse stanowe
Prawo nakładania podatków stanowych
Prawo Sądu Najwyższego do orzekania zgodności praw stanowych z konstytucją federalną Przepisy prawa cywilnego i karnego

Nauczyciel informuje, że w latach 1787-88 każdy stan po kolei akceptował Konstytucję, która przenosiła suwerenność z poszczególnych stanów na jeden organizm - państwo federacyjne.

IV. Zakończenie

Podsumowując lekcję, prowadzący inicjuje dyskusję pytając uczniów:

  • w czym upatrują źródła ciągłej aktualności amerykańskiej ustawy zasadniczej?
  • Jak rozumieją zawartą w godle USA dewizę E PLURIBUS UNUM (z wielu jedno)?

Na koniec zapisujemy w zeszycie nazwisko pierwszego prezydenta - Jerzy Waszyngton - przypominamy jego zasługi dla tworzenia niepodległego państwa. Uczniowie wymieniają także nazwiska innych prezydentów amerykańskich.

Jako pracę domową, nauczyciel poleca przyswojenie sobie wiadomości z lekcji oraz wypisanie nazwisk kilku prezydentów USA. Dziękuje i kończy lekcję.

Opracowanie: mgr Magdalena Tołwińska

Wyświetleń: 6559


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.