Katalog

Danuta Bukalska
Uroczystości, Scenariusze

"Zgoda Sejmu to sprawiła, że nam wolność przywróciła" - scenariusz programu na uroczysty apel z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3-go Maja

- n +

Zgoda Sejmu to sprawiła, że nam wolność przywróciła

Scenariusz programu na uroczysty apel z okazji rocznicy uchwalenia
Konstytucji 3 maja.

Cele apelu:
1.Rozwijanie postaw obywatelskich i patriotycznych (...), poczucia przynależności do wspólnoty (...) narodowej
2.Uświadomienie doniosłości reform uchwalonych na Sejmie Czteroletnim
3. Kształtowanie dumy z umiejętności Polaków walki o niepodległy byt środkami pokojowymi.
4.Kształtowanie umiejętności wchodzenia w role.

Dekoracje:
na scenie:
- tron- król-, za nim dekoracja imitująca zaplecek, na którym umocowany herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów z inicjałami Stanisława Augusta
- 10-12 krzeseł w 2 rzędach dla senatorów, za nimi stojący posłowie.
- widownia w 1/3 pusta - ta część sali wykorzystana podczas poloneza, w rogu sali nakryty stół, za nim siedzą Starosta i Podkomorzy

Muzyka - "Polonez" z filmu "Pan Tadeusz"

Czas trwania - 20-25 min.

Liczba osób - 30-35

1. "Witaj, majowa jutrzenko" - śpiew /wszyscy/
2. Fragment preambuły do Konstytucji 3 maja:


"Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucyi narodowej jedynie zawisł, długiem doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady (...), dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej, i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucyę uchwalamy(...)"
- Herold I

3. Wprowadzenie historyczne:

Te słowa, wyjęte ze wstępu do Konstytucji 3 maja, brzmiące jak przysięga, oddają przemianę postaw w społeczeństwie, przemianę zorientowaną na reformy i odzyskanie suwerenności przez państwo. Źródła słabości Polski w XVIII w. tkwiły w wieku poprzednim. Zniszczenia gospodarcze, wojny toczone na terytorium naszego kraju, niemoc ustrojowa a także anachroniczne stosunki społeczne doprowadziły państwo do upadku. Popadło ono w zależność od sąsiednich mocarstw, a zwłaszcza Rosji, co znalazło jaskrawy wyraz na Sejmie Niemym. Rzeczpospolita Obojga Narodów była w XVIII w. państwem niesuwerennym. Symbolem współdziałania ościennych państw na szkodę Polski stał się traktat "trzech czarnych orłów".

Zanim doszło do ukształtowania się nurtu reformatorskiego, który doprowadził do uchwalenia Konstytucji 3 maja, kilkadziesiąt lat wcześniej, za królów z dynastii Wettinów pojawiali się światli statyści krytykujący istniejący stan i nawołujący do przemian. Pewne reformy wiążą się dopiero z początkiem panowania Stanisława Augusta. Ostatni król miał program polityczny sprzeczny z intencjami Katarzyny II. Owoce działań były widoczne już na sejmie konwokacyjnym oraz w pierwszych latach panowania. W dziedzinie wojskowości, bardzo zaniedbanej, ważnym krokiem było utworzenie Szkoły Rycerskiej.

4. Hymn Szkoły Rycerskiej (recytacja lub śpiew)

Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe;
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać!

5.Wprowadzenie historyczne

Okres nieśmiałych reform zakończyło stanowcze veto Katarzyny II. Sprawa dysydencka i konfederacja barska otworzyły drogę do I rozbioru. Wśród tragicznych dla kraju decyzji sejmu rozbiorowego znalazły się także pożyteczne - takim było ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej. I rozbiór spowodował wstrząs. Uzmysłowił konieczność przemian. Coraz szersze kręgi stanu szlacheckiego wyraźniej rozumiały bezsens wiary w dotychczasowy dogmat iż "Polska nierządem stoi" - przekonywały się, ze to sprawny rząd i głębokie reformy są ostatnią szansą ratowania Polski.Za tymi zmianami w mentalności przyszło ogromne ożywienie życia politycznego.

W atmosferze niezwykłego poruszenia, przy nastrojach społecznych pobudzanych przez obfitą publicystykę polityczną zebrał się w X 1788 r. sejm, który do historii przeszedł jako Sejm Wielki.

Szybko uchwalono obalenie Rady Nieustającej oraz aukcję wojska.

6. Statysta I

"Stanęło sto tysięcy wojska. Bogu chwała!
Teraz to będzie Polska po Europie brzmiała!
Stanęło sto tysięcy wojska. Są żołnierze.
Bogu chwała! Gdzież oni? Gdzieżby? Na papierze!"
(F. Zabłocki)

7. Wprowadzenie historyczne

Zrzucono rosyjskie gwarancje, doprowadzono do zawarcia przymierza z Prusami. Prace nad uchwaleniem Ustawy Rządowej zostały przyspieszone z chwilą przystąpienia króla do Stronnictwa Patriotycznego.

Scena I

-fragm. J. U. Niemcewicza "Powrót posła" - rozmowa Starosty i Podkomorzego

Starosta

Bóg wie, co porobiły sejmujące Stany,
Dlaczego ten rząd? po co te wszystkie odmiany?
Alboż źle było dotąd? A nasi przodkowie
Nie mieliż to rozumu i oleju w głowie?
Byliśmy potężnymi pod ich ustawami.
Tak to Polak szczęśliwie żył pod Augustami!
Co to za dwory, jakie trybunały huczne,
Co za paradne sejmy, jakie wojsko juczne!
Człek jadł, pił, nic nie robił i suto w kieszeni.
Dziś się wszystko zmieniło i bardziej się zmieni:
Zepsuli wszystko, tknąć się śmieli okrutnicy
Liberum veto, tej to wolności źrzrenicy.
płacze
Przedtem bez żadnych intryg, bez najmniejszej zdrady
Jeden poseł mógł wstrzymać sejmowe obrady,
jeden ojczyzny całej trzymał w ręku wagę,
Powiedział: "nie pozwalam", i uciekł na Pragę.
Cóż mu kto zrobił: jeszcze, że tak przedni wniosek,
Miał promocje i dostał czasem kilka wiosek.
Dzisiaj co kto dostanie? Nowomodne głowy
Chcą robić jakieś straże, jakiś sejm gotowy,
Czyste do despotyzmu otwierają pole.

Podkomorzy

Wskrzeszają mądrą wolność, skracają swywole.
Ten to nieszczęsny nierząd, to sejmów zrywanie
Kraj zgubiło, ściągnęło obce panowanie,
Te zaborów, te srogich klęsk naszych przyczyną.
I my sami byliśmy nieszczęść naszych winą!
Gnijąc w zbytkach, lenistwie i biesiad zwyczaju,
Myśleliśmy o sobie, a nigdy o kraju;
Klęskami ojców nowe plemię ostrożniejsze,
Wzgardziwszy zyski, było na całość baczniejsze.
Nieba zdarzyły porę, oni ją chwycili,
Ojczyznę spod ciężkiego jarzma wydobyli;
Walcząc wszystkie przeszkody gorliwą robotą,
Idąc za przykładem króla i własną swą cnotą
Powracają porządek i sławę ojczyźnie.
Stokroć szczęśliwy, że choć przy późnej siwiźnie
Ujźrę, że Polska rządna i że poważana.

Starosta

Wiem, że waćpanu każda przyjemna odmiana:
W księgach się tych dzikości wszystkich nauczyłeś,
W tych księgach nad którymi już oczy straciłeś.
Ja, co nigdy nie czytam lub przynajmniej mało,
Wiem, że tak jest najlepiej, jak przedtem bywało.(...)
To śmieszne jakieś względy na prawa człowieka,
To zawody sumienia, to delikatności,
To jakieś szanowanie świętych praw własności-
Za naszych czasów na to wszystko nie zważano,
Wszyscy byli kontenci, robiono co chciano.(...)

Podkomorzy

"Narody szybkim pędem do upadku lecą,
Lecz długo trzeba czekać, niźli się oświecą,
Nim się zwalczą przesądy, duch niezgód obłudny-
Nad wkorzenionym błędem tryumf światła trudny.
Czernić sejm ten już rzeczą stało się zwyczajną.
Nie zrobił tyle, co mógł, nikomu nie tajno.
Ale zważając, jakie znajdował trudności,
Za to, co zrobił, wiele winniśmy wdzięczności.(...)
Patrz na okryte zbroją cnej młodzieży roty,
Skarby złotem, zbrojownie spiżem napełnione;
Będą jeszcze dla Polski dni świetne wrócone,
Będą, byleby naród, cnotą zapalony,
Chęcią dobra ojczyzny z królem połączony,
Uwodzić się namowom przewrotnym nie dawał
I w zaczętej już pracy nigdy nie ustawał.
Niech każdy ma szczęsliwość powszechną w pamięci
I miłość własną-kraju miłości poświęci!
Z dawnym wyborem wkrótce nowy się połączy,
Co pierwszy nie dokonał, to drugi dokończy;
Czynnie robiąc zaradzi powszechnej potrzebie,
Zyska szczęście dla kraju, a sławę dla siebie."

8. Wprowadzenie historyczne

Od jesieni 1790 r. w tajemnicy przygotowywano projekt. Szczególne zasługi, obok ostatniego króla, nad formułowaniem treści konstytucji położyli: Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj oraz marszałek Sejmu Stanisław Małachowski. Projekt Ustawy Rządowej po dyskusjach i przeróbkach w wąskim gronie wtajemniczonych, przedłożono w Sejmie 3 maja 1791 r.

9.

Statysta II
"Od razu w dzień 3 maja napełniła izbę sejmowych obrad ciekawa publiczność. Na odgłos, iż konstytucya dnia tego podaną ma być sejmowi, biegł każdy dowiedzieć się,jaki jego i ojczyzny los będzie (...) Większa część jednak publiczności zabrane już miejsca w izbie znalazłszy, napełniła zamkowe sienie, schody i przysionki."

Scena II


Herold I
Coś się dzieje! Lud się zbiera.

Herold II
Coś uchwalą, nie ma rady. Ciekaw jestem, co o tym
wszystkim myśli król?

Duch Zły I
Proszę o głos! Chcę wyjawić wielkie i okropne rzeczy! Królu musisz być świadomy, że szykuje się zamach na wolność! Nowa konstytucja to zamach na naszą wolność!

Duch Dobry I
Niepokojące depesze z krajów ościennych! Długie i nie przynoszące rezultatów obrady polskiego sejmu potęgują u naszych sąsiadów wrażenie, że Rzeczpospolita jest słaba i nierządem stoi!

Duch Dobry II
Sytuacja staje się trudna. Musi się jednak znaleźć sposób,aby przyjść Ojczyżnie na ratunek!

Duch Zły II
Każdy projekt reform należy odrzucić bez deliberacji!

Duch Dobry III
Uchwalajmy! Nie ma na co czekać!

Duch Zły III
Wara! To niweczy wolność szlachecką! Veto! Veto!

Duch Dobry I
Konstytucję musimy uchwalić!

Duch Zły II
Ludzie, co robicie,nie dbam o moje życie, zabiję własne dziecię, tu na miejscu, aby nie dożyło niewoli, którą ten projekt krajowi gotuje!

Duch Dobry II
Jestem i ja nieprzyjacielem zbytecznej władzy, ale w konstytucji nie ma o tym mowy. Jeśli królu zaprzysięgniesz ją, inni pójdą za Tobą!

Duch Zły I
Nie przysięgaj królu! Nie przysięgaj!

Król
Dosyć!
Prosimy o odczytanie projektu ustawy.

Herold I
"W Imię Boga w Trójcy świętej jedynego Stanisław August z Bożej łaski i woli narodu król Polski, Wielki Książe Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflantski,Smoleński, Siewierski i Czerniechowski; wraz ze Stanami Skonfederowanemi w liczbie podwójnej naród polski reprezentującemi.
Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucyi narodowej jedynie zawisł, długiem doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym cobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą-egzystencyę polityczną niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony; chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć; mimo przeszkód które w nas namiętności sprawować mogą; dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej, i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucyę uchwalamy (...)."

Herold II
"Razem ze strón wiela
Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela
Ozwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki.
Brzmi Polonez Trzeciego Maja!- Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją-
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali;
Gdy przy tańcu śpiewano: Wiwat Król kochany!
Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!"

Herold I i Herold II:
I my także świadkami tych wydarzeń byliśmy,
W dobro słuszność reform wierzyliśmy,
A cośmy widzieli i słyszeli, dziś chętnie przekazujemy,
Bo Ojczyznę naszą- Polskę- nad życie miłujemy.

10.
ZAKOŃCZENIE- 8 par tańczy poloneza.

Bibliografia:
1.J. Skowronek -Wielka chwila narodowych dziejów. Konstytucja 3 maja. Warszawa 1991
2.Z. Zielińska- Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej. Warszawa 1986
3.J. Prosnak- Siedem wieków pieśni polskiej. Warszawa 1986
4.A.M. Szymańska, A. Szymczak "... z fantazją i humorem..." - czyli TEATR W SZKOLE
5. J. U. Niemcewicz- Powrót posła
 

Opracowanie: Danuta Bukalska
nauczyciel historii
w LO im. I Dywizji Kościuszkowskiej
w Piasecznie

Wyświetleń: 4443


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.