Katalog

Wojciech Samsel
Wychowanie fizyczne, Artykuły

Czas wolny dzieci i młodzieży

- n +

Czas wolny dzieci i młodzieży

Polska literatura prezentuje dość bogaty dorobek dotyczący problematyki czasu wolnego. Istotny wkład w rozwój teorii i badań nad czasem wolnym wnieśli tacy uczeni jak: Andrzej Kamiński, Ryszard Wroczyński, K. Przecławski i inni. K. Czajkowski mówi, że: "Czas wolny jest dobrem społecznym, wypracowanym przez jednostkę i społeczeństwo dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych po pracy zawodowej, nauce - dla rozwijania indywidualnych zamiłowań i zainteresowań, zapewnienie kulturalnego wypoczynku i kształtowanie bogatszej osobowości jednostki".

Przedstawiona definicja nie rozgranicza sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież oraz dorosłych. Definicje niektórych uczonych dotyczą sposobów spędzania czasu wolnego na przykład ludzi dorosłych lub pracujących i nie dotyczą one przedziału wieku, do którego można zaliczyć dzieci i młodzież. R. Wroczyński słusznie zauważa różnicę w sposobie spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież a wykorzystaniem go przez ludzi dorosłych pisząc, że: "Sposób spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież nie jest bowiem dowolny, podlega rygorom wychowawczym, kontroli i interwencji dorosłych."

Analiza badań nad budżetem czasu wolnego wskazuje na występujące zróżnicowanie w zakresie ilości tego czasu, jaką dysponują uczniowie. To zróżnicowanie powodują takie czynniki jak: miejsce zamieszkania, odległość domu do szkoły, obciążenie nauką szkolną, pracami domowymi, rolnymi, zawód i charakter pracy rodziców, wielkość i struktura rodziny, wielkość gospodarstwa rolnego, pora roku, dzień tygodnia.

Badania nad wykorzystaniem czasu wolnego wiążą się z uzyskaniem informacji na temat różnych zachowań w czasie wolnym, form aktywności dzieci i młodzieży, najczęstszych i ulubionych sposobów spędzania tego czasu, motywacji uczestnictwa w różnych zajęciach, zainteresowań. Treść wypełniająca czas wolny uczniów, jej bogactwo i różnorodność zależy od bardzo wielu czynników. Dostępność instytucji i placówek wychowania pozaszkolnego, instytucji udostępniających kulturę i sztukę, możliwości szkoły i rodziny w zakresie organizacji czasu wolnego, a także rozbudzone zainteresowania kulturalne, społeczne dzieci warunkują rodzaj i zakres ich aktywności w czasie wolnym.

Większość badaczy podkreśla ubóstwo form i sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci. Stosunkowo rzadko uczestniczą one w zajęciach pozalekcyjnych, pozaszkolnych, organizacjach szkolnych. Sposoby spędzania czasu wolnego przez uczniów szkoły podstawowej są ograniczone i wąskie. Organizacja czasu wolnego najczęściej dotyczą roli i możliwości różnych środowisk, instytucji w organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży, udziału rodziny, szkoły, środowiska lokalnego, placówek wychowania pozaszkolnego w zagospodarowaniu czasu wolnego. Wyniki badań pokazują kierunki i formy działania tych środowisk, a także informują o czynnikach warunkujących realizację zadań związanych z organizacją czasu wolnego. W organizacji czasu wolnego uczniów istotna rola przypada szkole. Czas wolny organizuje ona poprzez działalność pozalekcyjną, prowadzoną przez wyspecjalizowane jednostki pracy szkoły, dysponujące odpowiednim personelem i środkami materialnymi. Są to: świetlica szkolna, koła zainteresowań, koła przedmiotowe, organizacje młodzieżowe. Prowadzić one mogą działalność standardową, przejawiającą się w oddziaływaniach opiekuńczych i wychowawczych, działalność w zakresie wyspecjalizowanych zajęć, w kołach zainteresowań, przedmiotowych, organizacjach uczniowskich, działalność masową dotyczącą różnych imprez, akcji. Udział wielu szkół w realizacji funkcji wychowawczej czasu wolnego jest niezadowalająca, zauważa się niedomogi i braki w funkcjonowaniu poszczególnych ogniw pracy pozalekcyjnej szkoły. Nauczyciele i uczniowie odczuwają potrzebę wprowadzenia zmian w istniejącą rzeczywistość szkolną w zakresie organizacji działalności pozalekcyjnej. Potrzeby dotyczą zwiększenia i ulepszenia bazy lokalowej szkoły, technicznej, a także treści i metod prowadzenia zajęć. Skuteczny udział szkół w organizacji czasu wolnego uczniów zależy od wielu czynników, wśród których najważniejszymi są: sytuacja kadrowa w szkole, warunki lokalowe, wyposażenie techniczne szkoły, dojazdy uczniów do szkoły, dojazdy nauczycieli, stopień atrakcyjności zajęć pozalekcyjnych.

Od najwcześniejszych lat dziecko czas wolny spędza przede wszystkim w rodzinie. Wychowanie w rodzinie opartena silnych więzach emocjonalnych ma szansę skutecznego oddziaływania na rozwój osobowości dzieci w czasie wolnym. Środowisko rodzinne ma największy wpływ wychowawczy na dziecko. K. Przecławski mówiąc o przygotowaniu do uprawiania turystyki pisze: "to rodzina właśnie powinna zacząć kształtować postawę poznawczo - obserwatorską, uczyć dostrzegać piękno przyrody, uwrażliwiać na dzieła rąk ludzkich, zainteresować życiem innych ludzi."

Rodzina może wychowywać przez turystykę od najmłodszych lat. Codzienne spacery, wycieczki weekendowe, wyjazdy wakacyjne, wczasy to atrakcyjne formy spędzania czasu wolnego. T. Wolańska mówiąc jak ważne znaczenie ma rekreacja w rodzinie pisze, że "ze względu na uznany pedagogice pogląd, że nawyki wpajane przez dom rodzicielski są najsilniejsze, skierowanie zainteresowania rodziny na rekreację posiada duże znaczenie społeczne."

Organizacja, treść, forma wykorzystania czasu wolnego zależy od środowiska społecznego w którym się wychowujemy. Działalność organizacji społecznych i kulturalnych, instytucji organizujących czas wolny, tradycje kulturowe, stopień koncentracji ludności to czynniki decydujące o spożytkowaniu czasu wolnego i o jego walorach wychowawczych i poznawczych. Żeby mówić o pozytywnym i wartościowym spędzaniu czasu wolnego przez dzieci i młodzież trzeba powiedzieć o odpowiednim przygotowaniu bazy rekreacyjnej i pozytywnym nastawieniu ludzi dorosłych do problemu spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież.

K. Czajkowski w trosce o zapewnienie środków i urządzeń do spędzania czasu wolnego pisze: "Organizacja społeczna i kulturalna, szczególnie związki zawodowe i zakłady pracy powinny być animatorami środowiskowych potrzeb społeczno - kulturalnych."

Czas wolny i jego rola w życiu człowieka, oraz przygotowanie społeczeństwa do jak najlepszego spożytkowania tego czasu to jeden z problemów wychowania do rekreacji.

 

Opracowanie: Wojciech Samsel

Wyświetleń: 8626


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.