Katalog

Aleksandra Jandzio
Ogólne, Referaty

Uczeń chory na schizofrenię w szkole masowej

- n +

Uczeń chory na schizofrenię w szkole masowej

Jedną z najczęściej występujących chorób psychicznych jest schizofrenia. Choruje na nią przeciętnie jedna osoba na sto. Cechuje ją niezwykłe bogactwo objawów, a jej istotą jest utrata poczucia realności. Jest to choroba ludzi młodych, występuje zwykle między początkiem okresu adolescencji a dorosłością tj. mniej więcej między 15 a 25 rokiem życia. Te lata to szczególnie trudny czas w życiu, kiedy to kształtuje się struktura osobowości, a młody człowiek ustala własny system wartości i próbuje określić własne cele życiowe. W tym okresie młodzi ludzie są zwykle uczniami lub studentami, członkami klasy, grupy rówieśniczej. Gwałtowna choroba, pobyt na oddziale psychiatrycznym, a potem powrót do szkoły to dla nich wydarzenia bardzo traumatyczne. Istotne jest więc, aby nauczyciele i wychowawcy wiedzieli w jaki sposób choremu uczniowi pomóc, oraz na czym polega jego choroba, jaki wpływ na naukę może mieć nie tylko schizofrenia, ale również przyjmowane przez chorego leki.

Najogólniej mówiąc, schizofrenia polega na odbieraniu siebie, świata i związków pomiędzy sobą, a światem, inaczej niż jest w rzeczywistości. To błędne rozumienie świata nie poddaje się korekcji ani nie jest wynikiem pomyłki. Jest natomiast złożonym, chorobowym procesem psychicznym, mającym swoje podłoże w zachwianiu równowagi chemicznej w mózgu. Nikomu nie można przypisywać winy za zachorowanie, a zwłaszcza samemu choremu i jego rodzinie.

Do zachorowania prawdopodobnie przyczynia się, uwarunkowana dziedzicznie, sprzyjająca zachorowaniu cecha podatności na zranienie, na stres.

Trudne wydarzenia życiowe, nadmiar przykrych przeżyć, infekcja, nadużywanie alkoholu czy przyjmowanie narkotyków mogą być czynnikami bezpośrednio wyzwalającymi powstanie objawów. Często stres związany ze zbliżająca się maturą, koniecznością podjęcia decyzji o dalszej nauce i życiu może być przyczyną wybuchu choroby.

Tak jak każdy człowiek jest jednostką niepowtarzalną, tak i objawy tej choroby psychicznej są bardzo różnorodne. Sam początek choroby może być nagły i burzliwy, choroba może jednak rozpoczynać się objawami ledwo dostrzegalnymi i postępować stopniowo.

Zwykle najłatwiej zauważalne dla otoczenia są tzw. objawy wytwórcze, występujące podczas ostrej fazy choroby. Można wyróżnić wśród nich urojenia, omamy (halucynacje) i zaburzenia procesów myślowych.

Osoba chora na schizofrenię może np. wierzyć, że jest prześladowana (urojenia prześladowcze), że jest Bogiem (urojenia religijne), że liczne wydarzenia z otoczenia mają specjalny wpływ na jej los (urojenia odnoszące). Chorzy nie zdają sobie sprawy, że przekonania te są błędne i nie sposób im tego wyperswadować przez odwoływanie się do faktów i do rozsądku.

Omamy to doznania zmysłowe wynikające z choroby, których osoba chora nie doświadczałaby w zwykłych warunkach, zaś osoba zdrowa nie odbiera w tej samej sytuacji.

Pacjenci ze schizofrenią często słyszą głosy (halucynacje słuchowe) mogą również czuć zapachy (halucynacje węchowe). Owe doznania mogą być dla pacjentów bardzo przykre i powodować niezrozumiałe dla otoczenia, często dziwaczne lub nawet agresywne zachowania. Należy przy tym pamiętać, że większości czynów agresywnych lub zabronionych przez prawo dopuszczają się osoby zdrowe, a wielu niebezpiecznym czynom osób chorych można by zapobiec, gdyby wcześniej rozpoznano problem i udzielono pomocy.

Zaburzenia procesów myślowych mogą przejawiać się w zdezorganizowaniu myślenia przy nie zaburzonej inteligencji. Często z powodu trudności w koncentracji uwagi, osłabionej pamięci lub z powodu mniejszej sprawności w szybkim formułowaniu myśli, pojawiają się problemy w nauce i w kontaktach z ludźmi.

W chwili, gdy objawy stają się poważne lub uciążliwe chory trafia zwykle na oddział stacjonarny szpitala psychiatrycznego. Pobyt na tym oddziale trwa zwykle kilka tygodni. Pacjent leczony jest środkami przeciwpsychotycznymi (neuroleptykami). Po osiągnięciu pewnej poprawy i zmniejszeniu objawów możliwe jest włączenie również psychoterapii. Różnego rodzaju oddziaływania psychoterapeutyczne mają na celu ułatwienie choremu, młodemu człowiekowi nabrania dystansu do przeżyć chorobowych i nabycie umiejętności radzenia sobie z nimi. W tym też okresie (po zmniejszeniu ostrych objawów wytwórczych) uczniowie zaczynają, uczęszczać na zajęcia do szkoły przyszpitalnej. Nauka podczas pobytu w szpitalu ma dwa główne cele. Po pierwsze aktywizację chorego i zmniejszenie jego wyizolowania społecznego, a po drugie zmniejszenie zaległości szkolnych i wyrównanie braków.

W momencie gdy mijają już ostre objawy chorobowe, lecz pacjent nadal czuje się przytłoczony trudnościami dnia codziennego, niełatwo mu nawiązać kontakty z rówieśnikami, kłopoty sprawia mu bycie samodzielnym, a perspektywa powrotu do nauki we własnej szkole napawa go obawą, proponuje mu się zwykle pobyt na oddziale dziennym.

Kontynuowana jest tam w dalszym ciągu psychoterapia, a także umożliwiona jest nauka w szkole przyszpitalnej. Pobyt na oddziale dziennym trwa zwykle około trzech miesięcy.

Po trudnym i często długim okresie pobytu w szpitalu młody człowiek staje przed perspektywą powrotu do własnego środowiska i szkoły. Czuje radość, ale zwykle również poważną obawę o to, jak przyjmą go rówieśnicy i nauczyciele, wątpliwości czy informować ich o swojej chorobie, czy zrozumieją wcześniejsze, nierzadko dziwaczne zachowania, czy poradzi sobie z nauką.

W powrocie do normalnego życia i nauki mogą początkowo uczniowi przeszkadzać utrzymujące się znacznie dłużej niż objawy wytwórcze tzw. objawy ubytkowe choroby. Zaliczają się do nich:
Brak energii - tendencja do bezczynności, trudność w podejmowaniu jakiejkolwiek decyzji czy aktywności. Nie należy tego traktować jako objawu zwykłego lenistwa.
Spłycenie emocjonalne, utrata zdolności do przeżywania przyjemności. Wszystko staje się szare i obojętne, także to, co dawniej przynosiło radość i było źródłem energii.
Izolacja, zamykanie się w sobie, osłabienie kontaktu z otoczeniem.

Dodatkowo sytuację chorego utrudnia fakt, że zażywane przez niego leki wywołują liczne niepożądane i przykre skutki uboczne jak:
- drżenie i napięcie mięśniowe w rękach i nogach,
- przejściowe pogorszenie wzroku,
- przymus chodzenia drobnymi krokami,
- senność,
- problemy z koncentracją uwagi i pamięcią,
- napięcie mięśni twarzy (osoby patrzące na chorego mają wrażenie, że jego twarz jest jakby "maskowata", bez wyrazu.

Jak już wspomniałam, podczas ostrej fazy choroby uczeń nie ma dystansu do swoich przeżyć i zachowań. Wraz z ustąpieniem objawów wytwórczych dochodzi do refleksji krytycznej, chory zaczyna zdawać sobie sprawę z niewłaściwości swoich poprzednich zachowań, uświadamia sobie, że wymaga leczenia. Wyzwolone przez chorobę doświadczenia są tak trudne, że wpływają na chorego deprymująco, powodują obniżenie nastroju i niechęć do życia. W tym okresie, zwanym depresją popsychotyczną, często pojawiają się myśli samobójcze. Nigdy nie wolno ich lekceważyć, w przypadku najmniejszych podejrzeń należy natychmiast kontaktować się z rodziną. Około 10% chorych na schizofrenię odbiera sobie życie.

Należy jednak mieć świadomość, że zarówno objawy ubytkowe choroby, jak i niekorzystne skutki działania leków, wraz z upływem czasu, w większości przypadków ustępują lub bardzo się zmniejszają. Schizofrenia nie jest chorobą nieuleczalną. Około jedna trzecia pacjentów ma w swoim życiu tylko jeden epizod choroby i nigdy potem nie dochodzi u nich do nawrotu objawów.

Następna jedna trzecia ma co pewien czas nawrót, zaś między nawrotami objawy uciszają się lub całkowicie ustępują. U zaledwie jednej trzeciej osób choroba ma przebieg przewlekły, trudno u nich uzyskać wyraźną poprawę.

Przebieg schizofrenii zależny jest w dużej mierze od tego, jakie umiejętności społeczne miał pacjent przed zachorowanie (co potrafił, z czym sobie radził), jakie ma oparcie społeczne (w rodzinie, szkole, wśród przyjaciół) oraz na ile stosuje się do zaleceń terapeutycznych (czy regularnie zażywa leki, kontynuuje psychoterapię). Dobra atmosfera w szkole i pozytywne kontakty z rówieśnikami mogą być więc czynnikiem, który zmniejszy ryzyko nawrotu choroby.

Najbardziej komfortowa sytuacja jest wówczas, gdy wychowawca i nauczyciele poinformowani są o chorobie ucznia, a nie jedynie się jej domyślają. Mogą wówczas, utrzymując ścisłą współpracę z rodzicami, orientować się w przebiegu choroby i dostosować wymagania do aktualnego stanu zdrowia. Zawsze ważne jest, aby chory uczeń czuł że ma w nauczycielach oparcie i że może liczyć na ich życzliwość. Należy unikać negatywnego oceniania, wzmacniać psychicznie i motywować do pracy przez okresowe dostosowanie wymagań do możliwości, wyłączenie ucznia z szczególnie trudnych i stresujących dla niego sytuacji (np. ustne odpowiedzi przed całą klasą). Idealna sytuacja to taka, w której uczeń jest aktywizowany, ale nie przeciążany. Należy pamiętać, że w większości przypadków schizofrenia nie upośledza intelektualnie, nie uniemożliwia zdawania matury, czy dalszej nauki, a jedynie okresowo je utrudnia.

Bibliografia:
1. Jarosz M. red. "Podstawy psychiatrii", PZWL, Warszawa 1988.
2. Kępiński A. "Schizofrenia", PZWL, Warszawa 1972.
3. "Możesz pomóc"
 

Opracowanie: Aleksandra Jandzio

Wyświetleń: 6630


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.