Katalog

Laura Mościńska
Język polski, Scenariusze

Z wizytą u Jana Kochanowskiego wybitnego humanisty renesansu - scenariusz lekcji otwartej z języka polskiego

- n +

Z wizytą u Jana Kochanowskiego wybitnego humanisty renesansu

SCENARIUSZ LEKCJI OTWARTEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO PRZEPROWADZONEJ W MUZEUM JANA KOCHANOWSKIEGO W CZARNOLESIE

Czas trwania: 2 godz. lekcyjne

Cele lekcji:
Uczeń
- Zna pojęcia: renesans, humanizm
- Umie skojarzyć epokę z ważnymi wydarzeniami
- potrafi przypisać Kochanowskiego epoce, w której żył
- zna ważne fakty z życia poety, szczególnie te związane z Czarnolasem
- porusza się swobodnie w biografii i twórczości poety
- potrafi wskazać elementy, które wskazują na to, że Kochanowski jest renesansowym humanistą
- zna gatunki literackie uprawiane przez Kochanowskiego
- umie określić gatunek literacki utworu
- umie wskazać poetów, którzy nawiązywali do twórczości
"Mistrza z Czarnolasu"
- poznaje utwory o Janie Kochanowskim

Metody i formy pracy:
Burza mózgów, pogadanka, drama, praca w grupach

Przebieg lekcji
1. Planując lekcję poleciłam uczniom powtórzyć wszystkie informacje o Janie Kochanowskim, humanizmie, renesansie. Moim zadaniem było skontrolować zasób wiedzy uczniów i uzupełnić ewentualne braki.

2. Kiedy znaleźliśmy się w Muzeum w Czarnolesie w sali pierwszej poleciłam, aby uczniowie usiedli wygodnie tworząc krąg, zamknęli oczy i wysłuchali fragmentu książki Klementyny Hoffmanowej "JAN KOCHANOWSKI W CZARNOLESIE". Miał on przenieść uczniów do wieku XVI i wprowadzić ich w atmosferę domu poety- miejsca niezwykłego, tajemniczego.

3. Następnie podając temat

Z WIZYTĄ U JANA KOCHANOWSKIEGO WYBITNEGO HUMANISTY RENESANSU.

podkreśliłam fakt, że celem naszego pobytu w Czarnolesie jest spotkanie z Janem Kochanowskim wybitnym człowiekiem, żyjącym pięć wieków temu, w renesansie. Poprosiłam uczniów o wyjaśnienie słowa renesans, stosują metodę aktywizującą "burza mózgów". W tym celu postawiłam pytanie:
Z czym lub kim kojarzy ci się renesans?

Otrzymałam szereg poprawnych odpowiedzi

RENESANS:
- epoka literacka trwająca w Polsce od początku XVI do połowy XVII wieku,
- odrodzenie,
- stojąca w opozycji do średniowiecza
- stawiająca w centrum zainteresowania człowieka (antropocentryzm)
- głosząca, że rozum jest główną drogą poznania świata.
- Najważniejsze hasła epoki to: dewiza Terencjusza "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce",
- hasło: "Carpe diem",
- humanizm
- reformacja
- rozkwit Akademii Krakowskiej
- Wawel
- Jan Kochanowski,
- Mikołaj Rej
- Mikołaj Kopernik
- Rozwój druku
- Zygmunt Stary, królowa Bona
- Erazm z Rotterdamu

4.Następnie poprosiłam chętnego ucznia o wyjaśnienie słów: humanizm humanista,

Odpowiedź brzmiała:
Humanizm - prąd umysłowy odrodzenia stawiający w centrum zainteresowania człowieka
Humanista - człowiek wykształcony, mądry, otwarty na świat, o szerokich zainteresowaniach, nie stroniący od uciech i radości, kochający świat, przyrodę i ludzi, maksymalnie wykorzystujący swe możliwości i zdolności

5.Teraz posłużyłam się metodą dramy, poprosiłam uczniów, o wejście w role
- Wróżki, która wywoła ducha Kochanowskiego
- Mistrza Jana Kochanowskiego
- Trzech uczniów, których zadaniem będzie zadawanie poecie pytań.

Przebieg:

Wróżka doskonale wywiązała się z zadania. W sali nagle zgasło światło, mrok rozświetliły kadzidełka. Dało się słyszeć gwizd i słowa zaklęcia.

Nagle pojawił się duch Kochanowskiego, który dźwigając księgi szedł ciężkim krokiem, w kierunku uczniów, Zdawało się, że jest to postać autentyczna, przechadzająca się po domu w Czarnolesie Widocznie czuł się nieco zmęczony i postanowił spocząć na fotelu pod gobelinem "Jagiellońskie dysputy".
Tu dopadli do niego trzej współcześni uczniowie, którzy nie mogli wprost się nadziwi, że dziś spotkali takiego człowieka. Od razu podkreślili ten fakt witając radośnie dostojnego Jana.
Mistrz ucieszył się bardzo i od razu przystąpił do wspomnień ze swojego dzieciństwa. Opowiadał chętnie o miejscu swoich narodzin i latach dzieciństwa spędzonych w Sycynie. Mówił o zabawach z licznym rodzeństwem a szczególnie bratem Piotrem. Potem sięgnął pamięcią do lat młodzieńczych.

Uczniowie słuchali uważnie, przerywając opowieść pytaniami. Oto kilka z nich:
Jak wyglądała twoja edukacja dostojny Janie?
Czy mógłbyś wrócić pamięcią do okresu studiów we Włoszech?
Co robiłeś na dworach sławnych ludzi?
Jak wspominasz okres dworski?

Jeden z pytających trafnie zauważył, że podróże to pasja Kochanowskiego, że był wykształconym i oczytanym człowiekiem, że znał dzieła wybitnych twórców, np. Erazma z Rotterdamu, że w jego dziełach pojawiają się myśli renesansowych twórców.
Kolejni wykazali się znajomością fraszek recytując je (Na lipę, Na Nabożną)

Kochanowski wykorzystał ten moment, aby podkreślić, że zawsze kochał świat i przyrodę, był otwarty na ludzi, umiał korzystać z uciech i zachęcał do tego innych we fraszkach i w pieśniach. Uczniowie od razu zaciekawili się tematem i pytali o uciechy w XVI wieku. Mistrz opowiadał o życiu obyczajowym epoki i podkreślił fakt, że zasada umiaru obowiązuje w każdym czasie. Przytoczył fragment pieśni "Nie porzucaj nadzieje..."
Najbardziej jednak interesował uczniów okres czarnoleski. Pytali o zajęcia w Czarnolesie, o lipę, w której cieniu odpoczywał i pisał swoje utwory, o marzenia związane z pracą twórczą, z rodziną, o żonę Dorotę, o dzieci.

Poeta opowiadał chętnie, aż do momentu kiedy zaczął mówić o Urszulce. Sposępniał wtedy i zamilkł. Cisza trwała krótko, ponieważ sprytni chłopcy stwierdzili:

JANIE JESTEŚ WIELKI

Wtedy nagle coś zaszumiało, światło zgasło i do pracy przystąpiła wróżka.
W sali zrobiło się jasno, ale Kochanowskiego już nie było.

6. Teraz, aby przekonać się, co dała metoda dramy zapytałam uczniów, którzy byli obserwatorami
Czy Jan Kochanowski jest humanistą? Dlaczego?

Odpowiedzi
Jan Kochanowski to humanista
- Zdobył gruntowne wykształcenie humanistyczne: studiował na uniwersytetach w Krakowie, Królewcu i w Padwie
- Wiele podróżował, co miało wpływ na poznanie realiów XVI wiecznej Europy i kształtowanie poglądów politycznych i religijnych
- Przebywał na dworach, co umożliwiło kontakty z "wielkimi renesansu", a tym samym wpłynęło na jego znajomość myśli renesansowej i obycie towarzyskie
- Był erudytą posiadającym wiedzę z literatury antycznej zwłaszcza greckiej
- Znał dzieła A. Frycza -Modrzewskiego, utwory Klemensa Janickiego i Mikołaja Reja
- Był człowiekiem otwartym na ludzi.
- W myśl założeń humanizmu interesował się człowiekiem, jego życiem, problemami
- Umiał się bawić i zachęcał do rozsądnego korzystania z życia, głosząc hasła stoicyzmu i epikureizmu
- Znał realia państwowe i idee polityczno- prawno- religijne
- Umiłował przyrodę i naturę jako nieodłączny element towarzyszący człowiekowi

Jan Kochanowski był humanistą, który żył i tworzył w epoce renesansu

7. Chcąc się przekonać, czy uczniowie znają utwory Kochanowskiego i potrafią określić gatunek literacki podzieliłam klasę na grupy, którym rozdałam karty pracy z cytatami z utworów poety. Poprosiłam o wykonanie poleceń zapisanych na każdej karcie pracy w następujący sposób:
Z jakiego utworu pochodzi podany cytat?. Podaj tytuł i określ gatunek literacki utworu. Zdefiniuj go.

Grupa I
"Próżno uciec, próżno się przed miłością schronić,
Bo jako lotny nie ma pieszego dogonić"

Grupa II
"Czego chcesz od nas Panie, za Twe hojne dary?
Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?"

Grupa III
"Żałość moja długo w noc oczu mi nie dała
Zamknąć i zemdlonego ukoić ciała"

Grupa IV
"Nic wiecznego na świecie:
Radość się z troską plecie"

Grupa V
"Wieczna sromota i nienagrodzona
Szkoda, Polaku! Ziemia spustoszona
Podolska leży, a pohaniec sprosny
Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny!"

Grupa VI
"O nierządne królestwo i zginienia bliskie,
Gdzie ani prawa ważą, ani sprawiedliwość
Ma miejsca, ale wszystko złotem kupić trzeba!"

Grupa VII
"Wsi spokojna, wsi wesoła,
Który głos twej chwale zdoła?"

Uczniowie trafnie rozpoznali tytuły utworów, przypisali je do gatunków literackich i podali definicje
- Fraszka, "O miłości"
- Pieśń, "Czego chcesz od nas Panie"
- Tren, Tren XIX
- Pieśń, "Nie porzucaj nadzieje"
- Pieśń, "Pieśń o spustoszeniu Podola"
- Dramat, "Odprawa posłów greckich"
- Pieśń, "Pieśń świętojańska o Sobótce"

Zauważyli, że oprócz wymienionych Kochanowski tworzył również: fenomena, i tłumaczył psalmy

8. Celem kolejnego etapu lekcji było odpowiedzieć na pytanie;
Którzy poeci w swojej twórczości nawiązywali do Kochanowskiego?

Chętni uczniowie wymienili;
- Bolesław Leśmian "Urszula Kochanowska"
- Władysław Broniewski "Anka"
- K. I.Gałczyński "Pieśni"
- S.J. Lec- fraszki

9.Lekcja została zamknięta recytacją fragmentu wiersza Leonarda Podhorskiego- Okołow:

"Poprzez wszelkie zaszczyty i wszelkie godności,
Na posadzkach zamkowych, w komnatach z atłasu,
Będziesz tęsknił do progów, gdzie ludzie są prości,
I pożądał spokoju, i chciał- Czarnolasu..." KOMENTARZ ODAUTORSKI
Atmosfera i tajemniczość miejsca, w którym lekcja się odbyła sprawiła, że uczniowie, nawet ci słabsi, chętniej niż zwykle zabierali głos, byli zaciekawieni, z czego wnoszę, że zajęcia były interesujące. Dzięki zaprezentowanemu powyżej układowi i zastosowanym metodom osiągnęłam zamierzony cel:

UCZYĆ, PRZYPOMINAĆ BAWIĄC
 

Opracowanie: LAURA MOŚCIŃSKA,
nauczyciel ZSP NR 2 W KOŃSKICH

Wyświetleń: 15197


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.