Szkolny konkurs wiedzy przyrodniczej "Omnibus" dla klas I gimnazjum

SCENARIUSZ ZAJĘĆ:



CELE OGÓLNY:
- popularyzacja nauk przyrodniczych wśród młodzieży gimnazjalnej,

CELE POZNAWCZE:
- przedstawienie znaczenia nauk przyrodniczych i ich roli w poznaniu otaczającego nas świata,
- operowanie odpowiednimi terminami i pojęciami do opisu zjawisk przyrodniczych,
- wykorzystanie wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych w praktyce życia codziennego,
- pokazanie uczniom wspólnych korzeni nauk przyrodniczych i występujących korelacji pomiędzy różnymi przedmiotami przyrodniczymi.

CELE WYCHOWAWCZE:
- umiejętność określenia obowiązujących zasad i organizacji przez uczniów konkursów szkolnych dla młodszych kolegów,
- kształtowanie umiejętności pracy w zespole, podziału zadań i odpowiedzialności za efekty pracy zespołu,
- umiejętność rywalizacji, a zarazem dobrej zabawy w konkursie w ramach ściśle określonych zasad,

METODY PRACY:
- konkurs szkolny w formie quizu z:
- pytaniami z krótkimi odpowiedziami,
- zadaniami otwartymi,
- układankami,
- pokazami doświadczeń lub krótkich filmów dydaktycznych.

Materiały dydaktyczne:
- proste przyrządy dydaktyczne używane podczas lekcji fizyki, chemii, biologii i geografii.

Czas realizacji: jedna lub dwie godziny lekcyjne.
Termin: grudzień

REGULAMIN KONKURSU:

- Konkurs obejmuje wiedzę popularnonaukową z zakresu nauk przyrodniczych.
- Konkurs przeznaczony jest dla uczniów klas pierwszych.
- Każda klasa ma prawo wystawić jednego uczestnika.
- Konkurs ma formę quizu. Zwycięzcą zostaje uczeń, który zdobędzie największą liczbę punktów za poprawne odpowiedzi.
- Nagrodami w konkursie są: cząstkowe oceny celujące z przedmiotów przyrodniczych dla laureatów oraz książki o tematyce obejmującej nauki przyrodnicze.
- Jury konkursu tworzą nauczyciele przedmiotów przyrodniczych i przedstawiciele Samorządu Uczniowskiego gimnazjum.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

- Przedstawienie jury, organizatorów i uczestników konkursu publiczności,
- Zapoznanie uczestników konkursu z regulaminem konkursu,
- Rozpoczęcie quizu. Konkurs liczy trzy rundy, przygotowany jest na ok. 8- 9 uczestników (np. jedna klasa desygnuje 1 lub 2 uczniów do konkursu). Po każdej rundzie odpada trzech uczestników o najmniejszej liczbie zdobytych punktów. W finale, czyli w trzeciej rundzie spotyka się 2- 3 uczestników konkursu. Poniżej zaprezentowany został przykładowy zestaw pytań konkursowych 1- godzinnego konkursu.
- Ogłoszenie wyników przez jury.
- Ewaluacja zajęć.
- Rozdanie nagród.

SZKOLNY KONKURS WIEDZY PRZYRODNICZEJ "OMNIBUS" DLA KLAS I GIMNAZJUM

PYTANIA I ZADANIA KONKURSOWE

CZĘŚĆ I

1) Znajdź w słowie OMNIBUS (bez przestawiania liter) symbole znanych ci pierwiastków chemicznych. Napisz na kartce te symbole i podaj nazwy pierwiastków.
Odp. (O, Mn, N, Ni, I, B, U, S, Bi, In, Mo)

2) Kategoria: Astronomia:

- Podaj nazwę najmniejszej planety Układu Słonecznego:
Odp. Pluton
- Podaj nazwę planety Układu Słonecznego krążącej najbliżej Słońca:
Odp. Merkury
- Jakie planety krążą najbliżej Ziemi?
Odp. Mars i Wenus
- Podaj nazwę największej planety Układu Słonecznego:
Odp. Jowisz
- Od imion czyich bogów wywodzą się nazwy planet
Odp. Rzymskich
- Podaj nazwę planety Układu Słonecznego krążącej najdalej od Słońca:
Odp. Pluton
- Podaj nazwę gwiazdozbioru, w którym znajduje się Układ Słoneczny:
Odp. Droga Mleczna (Galaktyka)
- Podaj nazwę gwiazdozbioru, w którym znajduje się Gwiazda Polarna:
Odp. Mała Niedźwiedzica (Mały Wóz)
- Podaj nazwy faz Księżyca:
Odp. Pełnia, I kwadra, nów, II kwadra
- Jak nazywa się polski astronom, który jako pierwszy odkrył planety poza Układem Słonecznym?
Odp. Prof. Aleksander Wolszczan

3) Kategoria: Atmosfera.

- Co to jest atmosfera?
Odp. Powłoka gazowa otaczająca Ziemię będąca mieszaniną jednorodną gazów.
- Co to jest ciśnienie atmosferyczne?
Odp. Ciśnienie wywierane przez gazy otaczające Ziemię.
- W jakich jednostkach wyrażamy wartość ciśnienia?
Odp. Pa, hPa, mmHg
- Podaj skład powietrza.
Odp.78% N+ 21% O+ 1% gazy szlachetne i składniki o zmiennej zawartości
- Co to jest ozon?
Odp.O₃
- Jakie znaczenie ma ozon w atmosferze?
Odp. Pochłania szkodliwe dla organizmów promieniowanie UV
- Jak nazywają się gazy wytwarzane przez ludzi powodujące zanik ozonu w atmosferze?
Odp. Freony
- Co to są gazy cieplarniane?
Odp. Powodujące wzrost temperatury atmosfery.
- Podaj nazwę przynajmniej trzech gazów cieplarnianych.
Odp. CO₂, metan, NO, freony

4) Kategoria: Przyrządy pomiarowe.

Do czego służy:

- mikroskop	Odp. Obserwacji bardzo małych obiektów.
- deszczomierz	Odp. Pomiarów opadów.
- barometr	Odp. Pomiaru ciśnienia.
- teleskop	Odp. Obserwacji i pomiarów astronomicznych.
- wiatromierz	Odp. Pomiaru prędkości i kierunku wiatru.
- batyskaf	Odp. Badań głębin morskich.
- suwmiarka	Odp. Pomiaru rozmiarów małych obiektów.
- menzurka	Odp. Pomiaru objętości cieczy i substancji sypkich.
- elektroskop	Odp. Do wykrywania obecności ładunków elektrycznych.

CZĘŚĆ II

1) Wymień znane ci jednostki wielkości fizycznych, których nazwy pochodzą od nazwisk sławnych uczonych.

2) Kategoria: Chemia.
- Co to jest substancja?
Odp. Rodzaj materii o określonym składzie chemicznym.
- Co to jest pierwiastek chemiczny?
Odp. Substancja prosta, której nie można rozłożyć prostymi metodami fizycznymi i chemicznymi.
- Co to jest atom?
Odp. Najmniejsza część pierwiastka zachowująca jego właściwości.
- Z czego zbudowany jest atom?
Odp. Z elektronów, protonów i neutronów.
- Co to są izotopy?
Odp. Są to odmiany tego samego pierwiastka, różniące się liczbą neutronów w jądrze atomu.
- Co to jest reakcja chemiczna?
Odp. Przemiana, w której wyniku powstaje nowa substancja o innych właściwościach chemicznych.
- Co to jest związek chemiczny?
Odp. Substancja złożona z co najmniej dwóch różnych pierwiastków chemicznych połączonych ze sobą trwale.
- Co to jest mieszanina jednorodna?
Odp. Mieszanina, której składników nie można zobaczyć gołym okiem ani za pomocą prostych urządzeń optycznych.

- Jaka jest różnica pomiędzy utlenianiem i spalaniem?
Odp. Spalanie to gwałtowne utlenianie, któremu towarzyszą efekty świetlne.

3) Kategoria: Zmiany stanów skupienia.

- Co nazywamy sublimacją?
Odp. Zmiana stanu skupienia ze stałego w lotny.
- Co nazywamy topnieniem?
Odp. Zmiana stanu skupienia ze stałego w ciekły.
- Jak nazywa się skala temperatur oparta na zjawisku krzepnięcia i wrzenia wody?
Odp. Skala Celsjusza.
- Co to jest destylacja?
Odp. Sposób rozdzielania składników mieszaniny ciekłej wykorzystujący różnice temperatur wrzenia różnych cieczy.
- Co nazywamy skraplaniem?
Odp. Zmiana stanu skupienia z lotnego w ciekły.
- Co nazywamy wrzeniem?
Odp. Zjawisko parowania cieczy w całej jej objętości.
- Co nazywamy krzepnięciem?
Odp. Zmiana stanu skupienia z ciekłego w stały.
- Co to jest krystalizacja?
Odp. Jest to wydzielanie substancji w postaci kryształów z roztworu wskutek odparowania roztworu.
- Co nazywamy parowaniem?
Odp. Zmiana stanu skupienia z ciekłego w lotny.

4) Kategoria: Jednostki wielkości fizycznych.
Co mierzymy w:

- w Kelvinach?	Odp. Temperaturę.
- w calach?	Odp. Długość (rozmiar, odległość).
- w kilowatogodzinach	Odp. Energię elektryczną.
- w latach świetlnych	Odp. Odległości astronomiczne.
- w Watach?	Odp. Moc.
- w km/h	Odp. Prędkość.
- w Fahrenheitach?	Odp. Temperaturę.
- w Amperach	Odp. Natężenie prądu elektrycznego (prąd elektryczny).
- w kaloriach?	Odp. Energię.
- w koniach mechanicznych?	Odp. Moc.

CZĘŚĆ III

1) Podaj nazwy przyrządów i urządzeń zebranych na stole demonstracyjnym w pracowni.
Odp. Menzurka, suwmiarka, mikroskop, siłomierz, kamerton, elektroskop, pryzmat, miernik uniwersalny, kompas, silnik elektryczny.

2) Kategoria: Zjawiska atmosferyczne.
- Czym jest światło?
Odp. Fale świetlne- elektromagnetyczne- rozchodzące się w przestrzeni (także w próżni).
- Co to jest piorun?
Odp. Gwałtowne wyładowanie elektryczne.
- Co to jest błyskawica?
Odp. Światło wytworzone przez rozżarzone powietrze przez które przepływa prąd elektryczny (iskra elektryczna).
- Co to jest grzmot?
Odp. Dźwięk powstający w czasie wyładowania atmosferycznego.
- Co to jest dźwięk?
Odp. Fale mechaniczne (akustyczne) rozchodzące się w ośrodku materialnym.
- Co to jest monsun?
Odp. Wiatr we wschodniej Azji.
- Co to jest tornado?
Odp. Wir powietrza nad lądem w Ameryce Północnej.
- Jaki kształt ma Ziemia?
Odp. Spłaszczonej kuli- geoidy.

3) Kategoria: Nauki przyrodnicze.
Co to jest:

- akustyka?	Odp. Nauka o falach dźwiękowych.
- optyka?	Odp. Nauka o falach świetlnych.
- hydrostatyka?	Odp. Nauka o cieczach w stanie równowagi.
- aerostatyka?	Odp. Nauka o gazach w stanie równowagi.
- geologia?	Odp. Nauka o skorupie ziemskiej i procesach w niej zachodzących.
- botanika?	Odp. Nauka o roślinach.
- biofizyka	Odp. Nauka zajmująca się fizycznymi podstawami procesów w organizmach żywych
- astrofizyka	Odp. Dział fizyki zajmujący się budową i właściwościami ciał niebieskich

4) Kategoria: Technika komputerowa

- Co to jest karta graficzna?
Odp. Karta nadzorująca współpracę komputera z monitorem, umożliwiająca wyświetlanie obrazu na ekranie.
- Co to jest RAM?
Odp. Nietrwała pamięć operacyjna (szybkiego dostępu) komputera.
- Co to jest pamięć zewnętrzna i jakie znasz jej rodzaje?
Odp. Urządzenia peryferyjne do przechowywania danych: FDD, HDD, CD ROM.
- Jak nazywa się program przeznaczony do pisania tekstów?
Odp. Edytor tekstów
- Co to jest system operacyjny?
Odp. Program odpowiedzialny za współpracę urządzeń zestawu komputerowego, umożliwiający komunikację użytkownika z komputerem.
- Co to jest wyszukiwarka?
Program umożliwiający znalezienie potrzebnych informacji w sieci komputerowej.
- Co to jest internet?
Odp. Rozległa światowa sieć komputerowa, łącząca komputery za pomocą linii telekomunikacyjnych, umożliwiająca szybką wymianę informacji.
- Co to jest program komputerowy?
Odp. Jest to ciąg poleceń zapisany w języku zrozumiałym dla komputera, wykonanie których umożliwia realizację określonego zadania przez komputer.
 

Opracowanie: Henryk Rej nauczyciel fizyki

Wyświetleń: 6942