Dwie wizje końca świata w poezji współczesnej

Lekcja przeprowadzona w klasie pierwszej liceum, podsumowująca rozmowy o Sądzie Ostatecznym i kształcąca umiejętność odczytywania współczesnych nawiązań literatury do Biblii.

Motyw apokalipsy zyskał wiele literackich realizacji, jest jednym z najczęściej przywoływanych i wykorzystywanych w poezji toposów biblijnych. Utwory Z. Herberta i Cz. Miłosza łączy temat, czyli odsłonięcie przyszłych dziejów ludzkości, ale wizje apokalipsy obu poetów są skrajnie różne. Warto więc porównać relacje, zestawić obrazy i zachowania ludzi w dwóch poetyckich wizjach końca świata.

Cele: zna wiersze Z. Herberta, Cz. Miłosza, umie wyjaśnić związki poezji współczesnej z tradycją biblijną, potrafi porównać teksty poetyckie.

Plan lekcji:

1.Wprowadzenie: Czym dla Ciebie jest koniec świata?
(uczniowie podają skojarzenia, nauczyciel tworzy asocjogram na tablicy - ważne jest, aby odpowiedzi ułożyły się na dwu przeciwstawnych biegunach)



2. Odczytanie tekstów- wizje apokalipsy poetów współczesnych - Z. Herbert "U wrót doliny" i Cz. Miłosza "Piosenka o końcu świata"

3. Porównanie dwóch utworów: (proponuje zapis interpretacji tekstów ująć w tabeli,
a uczniom podać pytania i zostawić czas na refleksje, aby zwiększyć samodzielność interpretacji)

a) przedstaw obrazy dwóch końców świata:
 

U wrót doliny

Piosenka o końcu świata

"po deszczu gwiazd na łące popiołów" "świst eksplozji" "Krzyk matek od których odłączają dzieci" "aniołowie stróże są bezwzględni" "idą spuściwszy głowy (...) w zaciśniętych pięściach chowają strzępy listów wstążki i włosy" - opis apokalipsy zgodny z biblijnym, a potem, obserwujemy ciąg dalszy: aniołowie przeistaczają się w strażników, ludzie w transport więźniów, bolesne zerwanie z ziemskim życiem.

"Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji" "Rybak naprawia błyszczącą sieć" "Kobiety idą polem pod parasolkami" "Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa I noc gwiaździstą odmyka" - trwa zwykły dzień, wypełniony słońcem i pokojem, nikt nie zauważa końca świata, który nadejdzie bez żadnych znaków, głosów, uprzedzeń.

b) podaj uczucia, nastrój towarzyszący końcu świata:

Groza, lęk, cierpienie, ból, rozstanie, groza, przerażenie, krzyk, płacz, tęsknota,

Spokój, harmonia, szczęście, ład,

c) jak pokazany jest człowiek?
 

"Fotografie które jak sądzą naiwnie nie zostaną im odebrane" - Podmiotowość, upokorzenie człowieka.

"W dzień końca świata kobiety idą polami pod parasolkami" - Człowiekowi, który żyje zgodnie z prawami etyki, będzie obojętne, kiedy nastąpi apokalipsa.

d) Czym jest koniec świata dla poetów?

Zagładą, końcem, rozstaniem, apokalipsą

Uspokojeniem, ładem w świecie, wyrazem ufności w porządek świata, brakiem zmian

e) Dlaczego poeci zaprezentowali takie wizje końca świata?
Odczytanie fragmentów Apokalipsy św. Jana jako podsumowanie wypowiedz uczniów:

"A siedmiu aniołów	" I ujrzałem niebo nowe
mających siedem trąb,	i ziemię nową, bo pierwsze
przygotowało się, aby zatrąbić	niebo i pierwsza ziemia
Pierwszy zatrąbił	przeminęły i morza już nie ma
A powstał grad i ogień - pomieszany z krwią	I Miasto Święte - Jeruzalem Nowe "
I spadły na ziemię"

Wnioski:

Wiersz Z. Herberta jest buntem przeciw niewiedzy człowieka o jego losie, to wizja przerażająca i upokarzająca człowieka. Wiersz Cz. Miłosza jest uspokojeniem i przestrogą, że dzień Sądu Ostatecznego może nadejść niespodziewanie.

Wizja Herberta budzi w nas przerażenie - odebraniem życia, najbliższych, radości i smutków. Apokalipsa wykreowana przez Miłosza sprawia, że czujemy się pewniej i bezpieczniej.
Ale wybór nie należy do nas..

Opracowanie: Agnieszka Gruca

Wyświetleń: 11742