AWANS Dla nauczyciela Dla ucznia
  Najczęściej szukane
Konspekty
Programy nauczania
Plany rozwoju zawodowego
Scenariusze
Sprawdziany i testy
  Reklama
  Media
Przegląd Prasy
Patronat
Medialny
Po godzinach
  Slowka.pl
Słówka na email
Język angielski
Język niemiecki
Język francuski
Język włoski
Język hiszpański
Język norweski
Język japoński
Język rosyjski
Gramatyka
Rozmówki

Stosunki interpersonalne w układzie kurator - podopieczny i ich znaczenie dla skuteczności nadzoru

"Ślubuję uroczyście powierzone mi obowiązki kuratora sądowego wykonywać zgodnie z prawem, sumiennie i rzetelnie, w postępowaniu kierować się zasadami etyki zawodowej, mając na względzie dobro Rzeczypospolitej Polskiej i dobro osób podlegających mojej pieczy, a także zachować w tajemnicy wszystkie okoliczności, o których powziąłem wiadomość w związku z pełnioną funkcją."
Tekst ślubowania kuratora sądowego



Kuratela sądowa jako środek orzekany przez sądy jest instytucją stosunkowo młodą. Faktycznie zafunkcjonowała w II połowie XIX wieku. W Polsce, wkrótce po odzyskaniu niepodległości, w 1919 r. zaczęto stosować wobec nieletnich sprawców różne formy nadzory sądowego.

Reforma sądownictwa rodzinnego oraz ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. znacznie zwiększyły zakres działalności kuratorów sądowych. Kurator pełni głównie funkcje wychowawczo - resocjalizujące i profilaktyczne.

Od kuratorów społecznych nie wymaga się żadnego przygotowania merytorycznego do działalności resocjalizacyjnej. Obowiązki kuratorów zawodowych i społecznych w zakresie pełnienia nadzorów określone zostały podobnie. Kurator jest upoważniony do:
1. Odwiedzania osób, których dotyczy postępowanie w miejscu ich zamieszkania lub pobytu.
2. Żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji od osób objętych dozorem lub nadzorem.
3. Przeglądania akt sądowych i sporządzania z nich odpisów.
4. Zasięgania koniecznych informacji z zakładów pracy, szkół.

Rosnące rozmiary przestępczości nieletnich powodują, że problem społecznego niedostosowania i resocjalizacji budzi zainteresowanie i niepokój opinii społecznej. Przez niedostosowanie społeczne kurator rozumie: "zaburzenia charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych". Według J. Konopnickiego dziecko niedostosowane cechuje kilka zasadniczych postaw: wrogość w stosunku do dorosłych lub dzieci, gwałtowność reakcji nieadekwatnych do działających w danej sytuacji bodźców, agresywność i negatywizm.

Literatura wskazuje następujące czynniki sprzyjające powstawaniu nieprzystosowania społecznego:
1. Niekorzystne warunki ekonomiczno - materialne rodziny (ubóstwo, nędza).
2. Zaburzona struktura rodziny (rozbicie, sieroctwo)
3. Choroby rodziców lub ich nieobecność w wychowaniu dzieci.
4. Kontakt dziecka z podkulturą dewiacyjną.
5. Brak sukcesów życiowych.
6. Stygmatyzujące oddziaływanie instytucji wykrywania, napiętnowania i eliminacji dewiacji (policja, sąd, zakład poprawczy).
7. Społeczna blokada aspiracji jednostki (brak środków do ich realizacji).
8. Zaburzona struktura osobowości, niska samoocena, niezrównoważenie emocjonalne.
9. Zaburzenia psychomotoryczne (nadpobudliwość, stereotypie, konwulsje).
10. Odtrącenie emocjonalne dziecka.

ZESTAWIENIE GŁÓWNYCH FAZ ZABURZEŃ I ICH MANIFESTACJI
(wg J. Konopnickiego)

I faza zaburzeniaII faza zaburzeniaIII faza zaburzenia
Niepowodzenia w nauce
Bunt przeciwko autorytetom
Wagarowanie
Niestałość emocjonalna
Agresywność (bicie niszczycielstwo lizusostwo)
Kradzieże, kłamstwa, włóczęgostwo, apatia, upór i inne zaburzenia o charakterze neurotycznym (jąkanie się, zaburzenia seksualne)
Całkowita aspołeczność
Chuligaństwo
Przestępczość
Nierwicowość

Kurator powinien być osobą nie tylko nadzorującą nieletniego, lecz przede wszystkim wychowawcą osoby nieprzystosowanej społecznie. Proces wychowania w warunkach wolności dozorowanej jest trudny i wymaga od kuratora wielu złożonych działań i szerokich umiejętności. Z moich osobistych doświadczeń wiem, że zdarza się dość często, iż nieletni postrzegają kuratora zawodowego jako osobę bezpośrednio związaną z instytucją sądowniczą. Bez względu na sposób kierowania procesem wychowawczym w odczuciu podopiecznego traktowany jest inaczej, to znaczy bardziej oficjalnie. Trudniej mu w związku z tym nawiązać kontakt z wychowankiem, a poprzez to trudniej mu zbudować relację opartą na zaufaniu. Kurator społeczny, bezpośrednio nie związany z sądem, człowiek postronny budzi większe zaufanie. Moje dwudziestoletnie doświadczenia w pracy jako kurator społeczny wskazują, że dobrze jest jeżeli tę funkcję pełni osoba z przygotowaniem pedagogicznym lub psychologicznym. Przed objęciem kurateli nad nieletnimi, bądź rodziną ważny jest pierwszy kontakt, stworzenie odpowiedniej atmosfery. Nawiązanie kontaktu
z wychowankiem nie przesądza o efektywności prowadzonej pracy wychowawczej. W dużej mierze zależy od tego, czy wychowawca potrafi:
- podtrzymywać tendencję do wzajemnego komunikowania się,
- podtrzymywać pozytywne uczucia wychowanka do siebie.

Kurator w relacjach z podopiecznym powinien być osobą wspierającą. Prowadzona opieka powinna być systematyczna i konsekwentna. Kurator jako osobowość dojrzała udziela pomocy psychicznej nieletniemu. Powinien powodować wzrost poczucia własnej wartości, sprzyjającego zmianie postaw wobec innych ludzi i poprawie stosunków interpersonalnych z ludźmi wchodzącymi w skład jego otoczenia.

Podejmując każdy rodzaj oddziaływania wychowawca - kurator musi mieć na uwadze to kim nieletni "może się stać, niezależnie od tego z jakiego punktu startuje".

Przyszłość nieletniego w dużej mierze zależy od intensyfikacji podejmowanych przez kuratora wysiłków w oddziaływaniach bezpośrednich. Kurator powinien zaakceptować podopiecznego przed przystąpieniem do pracy wychowawczej, poznać przyczyny zachowań, środowisko wychowawcze, w szczególności rodzinne. Wspierać w codziennym życiu, jeżeli podopieczny jest na etapie edukacji szkolnej, interesować się jego postępami w nauce, kontaktować z nauczycielami, wspierać w niepowodzeniach życiowych. Być przyjacielem, a nie surowo wykonywać powierzone obowiązki.

W czasie prowadzonych rozmów z podopiecznymi, opinii rodzin objętych kuratelą wynika, ze niepożądane i nieakceptowane cechy kuratorów to:
- wścibstwo,
- nietaktowność,
- brak akceptacji podopiecznego,
- nadmierna opiekuńczość,
- obojętność wobec podopiecznego.

Brak zaangażowania w wykonywaną pracę i taktowanie jej jako czystego obowiązku jest wyczuwalne i destruktywnie wpływa na kontakty
z podopiecznymi. Brak jakiegokolwiek zaangażowania i zainteresowania nieletnim, jego życiem i problemami, z którymi się boryka, jest zdecydowanie cecha negatywną. Kurator jest zobowiązany do tego, by poznać sytuację życiową podopiecznego, a jednym ze sposobów uzyskania tychże jest rozmowa z nieletnim.

Z pedagogicznego punktu widzenia jest to w pełni zrozumiałe, gdyż wiadomo, że podstawą efektywności wszelkich oddziaływań wychowawczych jest akceptacja wychowanka i szacunek do niego (szacunek do człowieka), mimo że jego zachowanie jest naganne.

Wyciąg z ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. nr 98, poz. 1071
ze zm.)

Do pełnienia funkcji kuratora społecznego może być powołany ten, kto:
1. odpowiada warunkom określonym w art. 5 ust. 1 pkt 1-3 , tj.
- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- jest nieskazitelnego charakteru,
- jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego,
2. posiada co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej,
3. złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy
(art. 84 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2001 r., Nr 98, poz.1071 ze zm.))

Kuratorowi społecznemu w związku z wykonywaniem czynności zleconych przez sąd lub kuratora zawodowego przysługuje prawo do:
1. odwiedzania w godzinach od 700 do 2200 osób objętych postępowaniem
w miejscu ich zamieszkania lub pobytu, a także w zakładach zamkniętych,
2. żądania okazania przez osobę objętą postępowaniem dokumentu pozwalającego na stwierdzenie jej tożsamości,
3. żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji od podopiecznych objętych dozorem, nadzorem lub inną formą kontroli zleconej przez sąd,
4. przeglądania akt sądowych i sporządzania z nich odpisów w związku
z wykonywaniem czynności służbowych oraz dostępu do dokumentacji dotyczącej podopiecznego i innych osób objętych postępowaniem,
5. żądania od Policji oraz innych organów lub instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, stowarzyszeń i organizacji społecznych w zakresie ich działania, a także od osób fizycznych pomocy w wykonywaniu czynności służbowych. (art. 87 w związku z art. 9 ww. ustawy)

Literatura
A Bandura, R.H. Walter: Agresja w okresie dorastania. Wpływ praktyk wychowawczych i stosunków rodzinnych, Warszawa 1968;
A.Gurycka: Dzieci bierne społecznie, Wrocław 1970;
N. Han- Ilgiewicz: Trudności wychowawcze i ich tło psychiczne, Warszawa 1961;
N. Hau - Ilgiewicz: Dziecko w konflikcie z prawem karnym
H.Izdebska: Funkcjonowanie rodziny a zadania opieki nad dzieckiem, Wrocław 1967;
J. Konopnicki "Niedostosowanie społeczne"
J. Konopnicki: Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i środowisko, Warszawa 1964;
O. Lipkowski: Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja, Warszawa 1971;
K. Obuchowski: "Psychologia dążeń ludzkich"
K. Pospiszyl: Psychologiczna analiza wadliwych postaw społecznych młodzieży, Warszawa 1973;
Z. Tyszka "Socjologia rodziny"
M. Ziemska "Rodzina a osobowość"
M. Ziemska "Rola rodziny w kształtowaniu osobowości społecznej dziecka"

Opracowanie: Marianna Chmielewska
Pedagog szkolny w Zespole Szkół w Pułtusku


 
  Barometr
1 2 3 4 5 6  
Oceń artukuł!



Ilość głosów:

Szukaj autora i tytuł
Ostatnio dodane materiały
Najczęściej zadawane pytania
Zasady publikacji 
Zobacz jak wygląda zaświadczenie o publikacji Twoich materiałów
  Twoje konto
Zaloguj się
Załóż konto
Zapomniałem hasła
  Forum
Nauczyciel - awans zawodowy
Matura
Korepetycje
Ogłoszenia - kupię, sprzedam, oddam