Pedagogizacja rodziców w szkole
Dziecko w młodszym wieku szkolnym podlega wpływom głównie dwóch środowisk wychowawczych jakimi są dom rodzinny i szkoła. W procesie kształtowania osobowości dziecka 7 - 10 letniego niezmiernie istotny jest wspólny, możliwie jednolity kierunek wszelkich poczynań wychowawczych tych instytucji.
Powstaje zatem pytanie: w jaki sposób połączyć, ujednolicić pracę wychowawczą tychże dwóch znaczących w życiu dziecka środowisk?
Rolę koordynatora i kierownika poczynań wychowawczych przejmuje szkoła, a na terenie klasy jej wychowawca. Nauczyciel-wychowawca programuje systematyczną pracę szkoleniową wśród rodziców określaną mianem pedagogizacji.
Każdy wychowawca klasy zobowiązany jest dostarczać rodzicom swoich uczniów wiadomości o zjawiskach zachodzących w rodzinie i w szkole, a także uzupełniać ich wiedzę o wychowaniu i rozwoju dzieci. Dzięki takiemu działaniu nauczyciela rodzice wzbogacają swoją wiedzę z zakresu m. in. pedagogiki, psychologii, etyki i socjologii. Nauczyciel poprzez swoje wykłady powinien uczulać rodziców, aby zdobytą wiedzę o wychowaniu stosowali w praktyce, a także zachęcić ich do ustawicznego samokształcenia, np. poprzez czytanie książek lub artykułów zaproponowanych przez wychowawcę. Ostatecznym efektem pedagogizacji jest świadoma, zamierzona, skoordynowana z poczynaniami szkoły działalność rodziców ukierunkowana na planowe kształtowanie osobowości dziecka.
Trzeba jednak pamiętać, że pedagogizacja rodziców musi być prowadzona z dużym taktem. Mamy bowiem do czynienia z osobami dorosłymi, które posiadają własne doświadczenia życiowe, w tym także wychowawcze, mają utrwalone poglądy i postawy. Rodzice reprezentują różny poziom kulturalny, moralny i intelektualny.
Jakie tematy należy zatem wybrać na spotkania z rodzicami?
Na pewno będą to tematy omawiające rozwój psychofizyczny dziecka, jego potrzeby, zainteresowania, problemy, kłopoty. Niekiedy sam proces dydaktyczno - wychowawczy w szkole podsunie nam pewne propozycje. Rodzice mogą zaproponować interesujące ich tematy. Najważniejsze, aby były one aktualne i przydatne.
Tematy spotkań powinny uwzględniać m.in. następujące zagadnienia:
"Możliwości psychofizyczne i potrzeby dziecka w młodszym wieku szkolnym", "Organizacja pracy i odpoczynku dziecka w wieku szkolnym", "Praca domowa ucznia w młodszym wieku szkolnym: rola, cele, funkcje", "Jak pomóc dziecku w nauce?", "Przyczyny trudności dziecka w nauce i sposoby ich przezwyciężania", "Jak skutecznie wpływać na zachowanie dziecka? - czyli kara i nagroda w wychowaniu", "Postawy rodzicielskie i ich wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka", "Zapobieganie wadom postawy" i inne. Powyższe propozycje są tylko przykładowymi rozwiązaniami, praktycznie bowiem nierealne jest opracowanie planu szczegółowego przydatnego w każdych warunkach. Każda szkoła, a w niej każda klasa posiada własne, swoiste problemy, stąd też i zagadnienia rozważane na spotkaniach z rodzicami będą zróżnicowane.
W niniejszych rozważaniach zaprezentuję przykłady dwóch tematów, które są chociaż w pewnym zakresie wspólne dla wszystkich, a mianowicie:
"Możliwości psychofizyczne i potrzeby dziecka w młodszym wieku szkolnym",
"Jak skutecznie wpływać na zachowanie dziecka? - czyli kara i nagroda w wychowaniu".
Temat pedagogizacji: "Możliwości psychofizyczne i potrzeby dziecka w młodszym wieku
szkolnym".
Cele:
Uświadomienie rodzicom głównych właściwości rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka w młodszym wieku szkolnym.
Ukształtowanie zrozumienia dla głównych potrzeb dziecka, wskazanie ich zmienności wraz z wiekiem oraz zapoznanie ze skutkami niezaspokojenia poszczególnych potrzeb.
Zapoznanie z problemami wychowawczymi jakie mogą wystąpić w tym okresie.
Wyłonienie zasad postępowania z dziećmi.
Uczulenie na typowe błędy w postępowaniu rodziców oraz wykazanie skutków niewłaściwego podejścia do dziecka.
Treść:
1. Charakterystyka rozwoju fizycznego i związanych z nim potrzeb.
2. Charakterystyka rozwoju psychicznego; uświadomienie rodzicom, iż jest to wiek szczególnej podatności na bodźce, bez ukształtowanej umiejętności wartościowania i selekcjonowania ich, co może sprzyjać przejmowaniu przez dziecko wzorców destruktywnych.
3. Charakterystyka właściwości myślenia i mowy.
4. Uświadomienie przemian, jakie zaszły w życiu dziecka z chwilą przyjścia do szkoły i związanych z tym potrzeb ( od zabawy do nowego rodzaju działalności, jakim jest nauka, od dotychczasowej swobody do pewnych obowiązków itd. ). Ukazanie niezbędności pomocy ze strony rodziców w przystosowaniu się do nowych warunków.
5. Ukazanie znaczenia aktywnego odpoczynku po wysiłku, jakim jest dla dziecka nauka ( znaczenie zabawy ).
6. Znaczenie grupy nieformalnej w życiu dziecka.
Literatura:
- M. Przetacznik-Gierowska, G. Makiełło-Jarża - "Psychologia rozwojowa i wychowawcza
wieku dziecięcego". Warszawa.
- "Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży". Pod red. M. Żebrowskiej. Warszawa.
- H. Filipczuk - "Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży". Warszawa.
Temat pedagogizacji: "Jak skutecznie wpływać na zachowanie dziecka? -
czyli kara i nagroda w wychowaniu".
Cele:
Zapoznać rodziców z istotą i złożonością życia psychicznego dziecka.
Ukazać główne czynniki determinujące zachowanie, ze szczególnym podkreśleniem kary i nagrody.
Zaznajomić rodziców z zasadami stosowania kar i nagród w wychowaniu.
Podkreślić bezsens stosowania kar cielesnych i wykazać dominującą rolę nagradzania.
Treść:
1. Osobowość dziecka i jej złożona struktura. Osobowość jako zespół dyspozycji
psychicznych determinujących zachowanie człowieka.
2. Mechanizm działania nagród i kar.
a) Pojęcie nagrody i kary.
b) Tendencja powracania jednostki do zachowań nagrodzonych i unikania zachowań,
które kojarzą się z następstwem negatywnym.
3. Możliwość tworzenia sytuacji nagradzających i ich wychowawcza wartość - rodzaje
nagród ( prezenty, nagrody symboliczne, sytuacyjne - pochwała, wyrażenie aprobaty,
uznania ).
4. Rodzaje kar najczęściej stosowanych w rodzinie ( czasami cielesne ) oraz propozycje
kar naturalnych ( np. pozbawienie przyjemności ). Wychowawczo destruktywne znaczenie kar.
5. Zasada sterowania nagród i kar ( Główna zasada - częściej nagradzać niż karać ).
Literatura:
- Praca zbiorowa - zespół red.: I. Brokowska, D. Chrzanowska, J. Osiecka, J. Paruszewska,
A. Sarnowska "50 tajemnic o naszych dzieciach". Warszawa.
- M. Przetacznik-Gierowska , G. Makiełło-Jarża "Psychologia rozwojowa i wychowawcza
wieku dziecięcego". Warszawa.
- "Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży". Pod red. M. Żebrowskiej. Warszawa.
Jest rzeczą oczywistą i powszechnie znaną nauczycielowi, iż proponowaną problematykę należy prezentować rodzicom językiem przystępnym dla nich. Nie znaczy to jednak, że tym samym rezygnujemy zupełnie z wprowadzenia pewnych pojęć psychologicznych i pedagogicznych ogólnie przyjętych.
Na zakończenie podkreślić należy, iż rozwinięcie i ujednolicenie pracy wychowawczej szkolno - rodzinnej jest najbardziej efektowną drogą do osiągania pozytywnych rezultatów w kształtowaniu osobowości ucznia. Rezultaty te warunkowane są jednak daleko idącym wzajemnym zrozumieniem i zaufaniem, pozytywnym stosunkiem do siebie, domu i szkoły oraz dużą troską o utrzymanie właściwej atmosfery.
Opracowanie: Jadwiga Pietrzak-Chromy
|
2000-2015
)