Scenariusz lekcji dla klasy trzeciej Kierunki artystyczne i tendencje
filozoficzne, synestezja sztuk w utworach Młodej Polski
I. Standardy osiągnięć:
1. Wiedza - znać:
- utwory literackie
- periodyzację epoki
- powiązania między epokami
- pojęcia związane z kulturą epoki: neoromantyzm, dekadentyzm, impresjonizm,
ekspresjonizm, symbolizm, naturalizm, secesja
2. Język - znać:
- słownictwo wprowadzone w związku z treściami kształcenia językowego oraz
literackiego i kulturowego
3. Znać zasady pracy w grupie.
II. Wskaźniki:
1. Umieć:
- charakteryzować literackie wzorce osobowe
- odszukać konteksty filozoficzne, estetyczne, społeczne i polityczne
- oceniać i wartościować dzieła, kierunki artystyczne, filozofie
- analizować i interpretować utwory
- określać funkcje środków stylistycznych i składniowych
- posługiwać się w wypowiedziach ustnych językiem poprawnym w zakresie
ortofonii, fleksji, frazeologii, składni
- słuchać wypowiedzi kolegów
III. Forma - konkurs (praca w grupach):
- konkurs sprawdzający, utrwalający wiedzę i umiejętności ucznia - 2 godziny
lekcyjne
- konkurs sprawdzający wiedzę i umiejętności ucznia, zawierający trzy kategorie
pytań:
pytania za 1 pkt
pytania za 3 pkt.
pytania za 5 pkt
IV. Faza przygotowawcza:
1. Pisanie przez młodzież pracy stylistycznej na przykładzie wierszy Leopolda
Staffa, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, J. Kasprowicza (sprawdzenie umiejętności
analizy i interpretacji utworów)
2. Czytanie tekstu ze zrozumieniem - "Tako rzecze Zaratustra" F. Nietzschego
V. Przygotowanie do konkursu
1. Przygotowanie zestawu pytań dotyczących kierunków artystycznych, filozofii,
problematyki utworów, środków wyrazu artystycznego
2. Powołanie komisji konkursowej
VI. Przebieg konkursu:
1. Losowanie grup
2. Losowanie pytań
3. Zapisywanie zdobytych punktów na tablicy
VII. Pomoce dydaktyczne - słowniki, reprodukcje
VIII. Przewidywany czas przygotowań do odpowiedzi:
1. Pytania za 1 pkt i 3 pkt - 3 minuty
2. Pytania za 5 pkt - 5 minut
IX. Dobór grup - losowy
Pierwsza grupa - poeci Młodej Polski (nazwiska i imiona poetów)
Druga grupa - Wesele S. Wyspiańskiego (postacie fantastyczne)
Trzecia grupa - Wesele S. Wyspiańskiego (postacie realistyczne)
Czwarta grupa - Ludzie bezdomni S. Żeromskiego (bohaterowie utworu)
X. Przebieg konkursu:
1. przypomnienie zasad konkursu
2. przypomnienie sposobu oceniania
3. rozdzielenie funkcji lidera, sekretarza, sprawozdawcy (obowiązuje zmiana po
jednej turze pytań)
4. sumowanie punktów, werdykt
5. podsumowanie nauczyciela, wpisanie ocen sprawozdawcom
Pytania konkursowe (za 1 pkt - 1-16)
1. Wyjaśnij nazwę epoki Młoda Polska
2. Określ ramy czasowe Młodej Polski
3. Podaj dwie inne nazwy określające Młodą Polskę
4. Wymień filozofie Młodej Polski
5. Wyjaśnij termin symbolizm
6. Zinterpretuj tytuł dramatu Wesele S. Wyspiańskiego (uwzględnij nazwiska
młodej pary, miejscowość ceremonii)
7. Objaśnij termin synestezja sztuk w kontekście Młodej Polski
8. Wymień trzy cechy charakterystyczne dla impresjonizmu
9. Podaj nazwisko polskiego malarza - symbolisty oraz tytuł dzieła, w którym
widoczny jest ten kierunek artystyczny
10. Wymień realistyczne i fantastyczne postacie Wesela S. Wyspiańskiego
11. Podaj nazwisko malarza impresjonisty, tytuł dzieła, z którym łączy się
powstanie tego kierunku
12. Wymień trzy kategorie bezdomności oraz nazwiska bohaterów, którzy jej
doświadczają - na podstawie Ludzi bezdomnych S. Żeromskiego
13. W jakim opowiadaniu młodopolskim występuje motyw powstania? Podaj tytuł i
autora
14. Wymień trzy elementy secesji
15. Dies irae J. Kasprowicza ukazuje:
a) katastrofizm
b) humanizm
c) orientalizm
d) symbolizm
16. Wymień miejsca pobytu Tomasza Judyma - bohatera Ludzi bezdomnych S.
Żeromskiego.
Pytania konkursowe (za 3 pkt - 1-16)
1. Wyjaśnij pojęcia: dekadentyzm, katastrofizm
2. Podaj definicję katastrofizmu, z jakim utworem i autorem kojarzysz to
pojęcie?
3. Z jakiego utworu pochodzi ten cytat? Krótko go zinterpretuj (2-3 zdania).
Określ gatunek literacki.
"Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym
przycisnął do serca z miłością .... Muszę to oddać, com wziął. Ten dług
przeklęty..."
4. Wyjaśnij pojęcia: bergsonizm, neoromantyzm.
5. Z jakiego utworu pochodzi ten cytat? Krótko go zinterpretuj (2-3 zdania).
Określ gatunek literacki.
Słowo - Rozkaz - Słowo;
dla serca serce gotowo.
Słuchaj, panie Włodzimierzu:
Oto chwila osobliwa,
Pomówimy o Przymierzu.
6. Nazwij tendencję, według której autor opisał konia powstańca "skoro poczuł
trupa, ślepia mu krwią nabiegły, ... szarpnął się w tył .... Kość pękła na
dwoje w taki sposób, że ostry jak nóż spiczasty jej kawałek przebił skórę i
coraz bardziej, skutek targania ją okrawał" Cytat ten pochodzi z opowiadania:
a) O żołnierzu tułaczu
b) Rozdziobią nas kruki, wrony...
W 2-3 zdaniach przedstaw uczucia, jakie wywołuje ten fragment
7. Określ środek stylistyczny w cytacie: "Niżej lód szarzał w półmroku, a z
trupiej jego masy tchnął na ludzi strach wielkooki, strach, co łechce pod deką
piersiową i ściska pięty żelaznymi kleszczami".
Jaki efekt artystyczny osiągnął autor? Omów w 2-3 zdaniach
8. Jaki kierunek artystyczny widoczny jest we fragmencie tekstu? Omów go na
podstawie cytatu
Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie,
lekko z wiatrem pląsajmy po przestworów głębinie...
Okręcajmy się wstęgą naokoło księżyca,
....
Oto gwiazdę, co spada, lećmy chwycić w ramiona,
lećmy, lećmy ją żegnać, zanim spadnie i skona;
.....
Podaj tytuł dzieła i autora.
9. Określ środek składniowy występujący we fragmencie utworu i omów funkcję:
Przekleństwo? Tylko dziki, kiedy się skaleczy,
złorzeczy swemu bogu, skrytemu w przestworze.
Ironia?..., lecz największe z szyderstw czyż się może
równać z ironią biegu najzwyklejszych rzeczy?
Idee?... Ależ lat już minęły tysiące
A idee są zawsze tylko ideami.
Podaj tytuł i autora utworu.
10. Pisarz Młodej Polski - autor dzienników, opowiadań i powieści, napisał
utwór, w którym występuje motyw bezdomności. Omów naturalistyczny opis fabryki
cygar.
Podaj autora i tytuł utworu.
11. Tomasz Judym i Joasia Podborska to bohaterowie... Podaj autora, tytuł
utworu, omów cechy gatunkowe. Scharakteryzuj wybraną postać.
12. Połącz we właściwy sposób pojęcia z pierwszej i drugiej kolumny:
dekadentyzm | elan vital
franciszkanizm | nadczłowiek
nietzscheanizm | radość życia
bergsonizm | chylenie się ku upadkowi
Omów elan vital.|l
13 Omów w 2-3 zdaniach postawę filozoficzną poety - na podstawie fragmentu
utworu:
Szedłem przez pola żniwne i mogilne kopce, żyłem i z rzeczy ludzkich
nic nie jest mi obce ...
I uczę miłowania, radości w uśmiechu, ...
Pogodny mądrym smutkiem i wprawny w cierpieniu.
Podaj tytuł utworu i autora.
14. Jaki środek artystyczny dominuje we fragmencie utworu? Omów jego funkcję:
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno...
Jęk szklany... Płacz szklany... a szyby w mgle mokną ...
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny...
15. Nazwij środek stylistyczny i omów jego funkcję w tekście:
Bo wykonać mi trzeba dzieło wielkie, pilne,
Bo z tych kruszców dla siebie serce wykuć muszę,
Serce hartowne, mężne, serce dumne, silne.
Podaj tytuł utworu i autora.
16. Kto wypowiada tę kwestię - odwołaj się do cytatu:
...
Ręce mi pozałóż tak:
niech się po dwóch chycą w bok;
odmów pacierz, ale wspak.
Ja muzykę zacznę sam,
tęgo gram, tęgo gram:
będą tańczyć cały rok.
Podaj tytuł utworu i autora, określ gatunek literacki.
Pytania konkursowe (za 5 pkt - 1-16)
1. Zinterpretuj zakończenie utworu:
"Tuż nad jego głową stała sosna rozdarta ...
Patrzył w to rozdarcie długo i bez przerwy ...
Słyszał dokoła siebie płacz samotny, jedyny, płacz przed obliczem Boga"
Zinterpretuj symbol występujący w cytacie. Czy zgadzasz się z koncepcją
zakończenia powieści? Przedstaw własny sąd.
2. We fragmencie utworu odszukaj i nazwij kierunek artystyczny:
"Tu i ówdzie włóczyli się roznosiciele wody sodowej z naczyniami u boku i
szklankami
w rękach. Sam widok takiej szklanki oblepionej zeschłym syropem, którą brudny
nędzarz trzyma w ręce, mógł wywołać torsje".
Kto zapoczątkował ten kierunek? W kilku zdaniach przedstaw główne założenia
3. Jakim środkiem wyrazu artystycznego posłużył się Jacek Malczewski, malując
obraz Śmierć? (reprodukcja w załączeniu). Porównaj motyw tematyczny występujący
w tym dziele z motywem średniowiecznym.
4. Omów cechy charakterystyczne dla secesji - sztuki użytkowej. Przedstaw ideał
kobiety młodopolskiej.
5. Do tytułów utworów dodaj motywy:
a) K. Przerwa - Tetmajer Melodia mgieł nocnych
b) J. Kasprowicz Krzak dzikiej róży
c) L. Staff Kowal
d) L. Staff Deszcz jesienny
Omów jeden wybrany.
6. Zinterpretuj symbole:
a) złota podkowa
b) złoty róg
c) taniec chocholi
Jaką pełnią rolę w utworze?
7. Jaki motyw tematyczny występuje w utworach:
a) Wesele S. Wyspiańskiego
b) Z chałupy J. Kasprowicza
Zinterpretuj ten motyw.
8. W jakich utworach (podaj tytuły i autorów) widoczny jest:
a) obraz przerażającego pochodu ludzkości do otwartego grobu - poetycka wizja
końca świata
b) ekspresja mgieł nad Czarnym Stawem Gąsienicowym
Omów kierunek artystyczny.
9. W jakich utworach (podaj tytuły i autorów) widoczny jest:
a) oniryzm
b) dekadentyzm
Z jaką filozofią koresponduje dekadentyzm. Omów ten problem.
10. Przedstaw filozofię bohatera, odwołaj się do fragmentu utworu:
"... Kiedy zabiłem, nie tyle pieniądze były mi potrzebne ....
Musiałem się dowiedzieć ... czy jestem wszą jak wszyscy, czy też człowiekiem.
Czy potrafię przekroczyć zasady moralne, czy też nie potrafię"
Podaj tytuł utworu i autora.
11. Udowodnij, że powieść F. Dostojewskiego to studium psychologiczne
zbrodniarza. Dokonaj oceny bohatera utworu.
12. Przedstaw i omów hierarchię wsi w Chłopach W.S. Reymonta.
13. Wyszukaj we fragmencie utworu środki stylistyczne i określ ich funkcję:
"Rzędy kobiet czerwieniły się na kopaniskach... rozlegał się gruchot
rozsypywanych
do wozów kartofli... miejscami orano jeszcze pod siew... stada krów srokatych
pasły się
na ugorach... długie, popielate zagony rdzawiły się młodą szczotką zbóż
wschodzących... To gęsi niby płaty śniegów bieliły się na wytartych, zrudziałych
łąkach ......
ogniska się paliły i długie niebieskie warkocze dymów ciągnęły się nad zagonami
..."
Z jakiego utworu pochodzi ten cytat?
14. Twój odbiór reprodukcji obrazu Żółty Chrystus Paula Gauguina.
(reprodukcja w załączeniu)
15. Rozwiń myśl:
"Bo też czasy były jakby urodzone dla poezji i sztuki, ale sztuki czystej,
refleksyjnej
i filozoficznej" - odwołaj się do założeń epoki Młodej Polski
16. W kilku zdaniach uzasadnij sąd Lesława Eustachiewicza, że wiedza o Młodej
Polsce
nie jest tylko obowiązkiem erudycyjnym, ale kluczem do zjawiska wrażliwości
artystycznej.
ANKIETA OCENA LEKCJI - FORMA KONKURSU KLASOWEGO
Oceń w skali 1-10
Czy podoba Ci się lekcja przeprowadzona w formie konkursu klasowego?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Jak oceniasz swój udział w efektach pracy zespołu, jako:
a) lidera
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
b) sekretarza
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
c) sprawozdawcy
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Na ile byłeś zaangażowany w pracę zespołu:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Czy uważasz, ze taka metoda prowadzenia lekcji pozwala na lepsze utrwalenie
umiejętności i wiedzy?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opracowanie: Brygida Rutkowska
|