AWANS Dla nauczyciela Dla ucznia
  Najczęściej szukane
Konspekty
Programy nauczania
Plany rozwoju zawodowego
Scenariusze
Sprawdziany i testy
  Reklama
  Media
Przegląd Prasy
Patronat
Medialny
Po godzinach
  Slowka.pl
Słówka na email
Język angielski
Język niemiecki
Język francuski
Język włoski
Język hiszpański
Język norweski
Język japoński
Język rosyjski
Gramatyka
Rozmówki

Stres - czy tylko problem naszych czasów?

Każdy żywa istota wielokrotnie w ciągu swojego życia doświadcza sytuacji stresowych. Krótko trwający stres umożliwia mobilizację organizmu, czyni go zdolnym do pokonania różnych przeszkód np. uniknięcie wroga, czy też zdanie egzaminu.

Długotrwały stres nie jest już obojętny dla funkcjonowania organizmu, nierzadko powoduje jego wyczerpanie.

Często używamy słów "stres", czy "stresujący", zwłaszcza jeśli dotyczy to określenia czasów, w których żyjemy, czy naszej pracy. Czym właściwie jest stres? Czy jest to tylko wymysł naszych czasów?

Stres to stan mobilizacji organizmu, jego reakcja na negatywne bodźce fizyczne i psychiczne, mogący doprowadzić do zaburzeń czynnościowych i schorzeń organicznych. Siła i sposób oddziaływania na nasz organizm zmienia się wraz z sytuacją i sposobem życia.

Wyróżniamy zasadniczo dwa rodzaje stresu: biologiczny i długotrwały stres psychologiczny, coraz częściej używa się również pojęcia "miastomania" na stres, który jest wynikiem życia w dużych aglomeracjach. Stres biologiczny jest krótkotrwałą odpowiedzią organizmu na zagrożenie, powoduje uaktywnienie nadnerczy, a wydzielana do krwi adrenalina przyspiesza rytm serca, podwyższa ciśnienie krwi, rozszerza źrenice. Zwiększa się częstość oddechów, następuje również uwalnianie węglowodanów z wątroby, które stanowią źródło energii dla pracujących mięśni i naszego mózgu. Po wykonaniu zadania wszystko wraca do normy. Stres psychologiczny zaczyna się dokładnie tak samo jak biologiczny, z tą różnicą, że po wykonaniu zadania, które go wywołało, nie zostaje rozładowany a stanowi zaczątek nowego stresu w sytuacjach, które są dla nas ciągłym wyzwaniem. Głównie rozpowszechniony jest w miastach, gdyż spotykać można tam mnóstwo zagrożeń: rywalizacja w pracy, zachowania przestępcze, czy nawet ataki terrorystyczne. Za najbardziej stresogenne obszary uznano: miejsce pracy, pełnienie odpowiedzialnego stanowiska, życie rodzinne oraz konstrukcję psychiczną organizmu. Jako najbardziej stresujące wydarzenia Thomas Holme i Richard Rahe, na podstawie własnych badań uznali: śmierć współmałżonka (w skali od 0 do 100 punktów posiada 100), rozwód 73 punkty, zawarcie małżeństwa 50, święta Bożego Narodzenia 20.

W czasach prehistorycznych ludzie również doświadczali sytuacji stresowych, ich przyczynami nie były konflikty w pracy, awanse, a głównie niedostatki żywności, choroby, czy w przypadku dzieci odstawienie od piersi i zmiana diety. Świadectwem doświadczanego stresu są szkielety i obecne na nich zmiany. Paleopatolodzy mogą zaobserwować zmiany głównie na kościach długich i czaszce, a także zębach.

Pierwszym z objawów stresu jest hypoplazja szkliwa, czyli ubytek w normalnej grubości szkliwa, co daje obraz w postaci zagłębień. Związana jest głównie ze zmianą diety, przejściu z karmienia mlekiem na pokarm stały, około 2 - 3 roku życia, co określane jest pojęciem "weaning stres". Na pojawianie się zmian w szkliwie mogą również mieć wpływ niedobory żywieniowe, brak wapnia, magnezu, fosforu, fluoru, białka i witamin A, C, D, a także choroby żołądkowo - jelitowe i układu oddechowego. Obecnie uważa się, że alergia, która coraz częściej atakuje nasze społeczeństwo również jest przyczyną hypoplazji. Duże ubytki szkliwa zaobserwowano u neandertalczyków, czego przyczyną zapewne było niekorzystne środowisko trzeciego zlodowacenia oraz konkurencja z ówczesnym Homo sapiens.

Przerost porowaty (cribra orbitalia), to odcisk stresu na czaszkach, głównie w okolicach oczodołów, co jest związane ze zmianami w śródkoścu. Czynnikami stresogennymi w tym przypadku były niedobory żywieniowe związane z brakiem żelaza, w efekcie doprowadzające organizm do głębokiej anemii, jak również talasemia, białaczka hemolityczna i infekcje pasożytami.

Wyznacznikami stresu populacji pradziejowych są również tzw. linie Harrisa, czyli warstwy sklerotyczne w okolicach przynasadowych kości długich. W ten sposób zaznacza się stres, który miał miejsce w czasie wzrastania młodego szkieletu, czyli do momentu kostnienia elementów chrzęstnych. Jako przyczyny podaje się: głód, "weaning stres", choroby dziecięce, szkarlatynę, przewlekłe choroby układu oddechowego, zatrucie związkami chemicznymi, metalami ciężkimi. Najbardziej wrażliwą kością jest piszczel, natomiast okres największej podatności na czynniki stresogenne to czas skoku pokwitaniowego.

Linie Harrisa można badać również u populacji żyjących na przykład w czasie prześwietleń złamanych kości.

Stres jest nieodzownym warunkiem naszego istnienia, towarzyszył nam od zawsze. Fizjologia stresu jest niezmienna, pojawiły się jednak nowe czynniki stresogenne. Dla człowieka pradziejów były to głównie czynniki związane z odżywianiem, pasożytami i chorobami przewlekłymi. Obecnie, czynniki te koncentrują się wokół życia społecznego, związane są z przeludnieniem i zwiększającą się przestępczością.

Starajmy się ograniczać czynniki stresogenne i korzystajmy z różnych sposobów zwalczania stresu, bowiem każdy stres zapisuje się w naszym organizmie, a nasi potomkowie badając szczątki ludzi żyjących w XXI wieku uznają naszą kohortę za ofiarę tego zjawiska.

Bibliografia:
[1] Piontek, "Biologia populacji pradziejowych",2000
[2] Dąbrowski P., Gronkiewicz P. "Hypoplazja szkliwa zębów stałych u wczesnośredniowiecznej populacji (...)",Wrocław,1996
[3] Hutchinson D. L., Choi, Stressed to the Max? Psychological Perturbation in the Krapina Neanderthals., "Current Antropology", vol.38, No 5,1997
[4] Dudek B. Stres traumatyczny związany z pracą - skutki, czynniki ryzyka, zapobieganie., "Bezpieczeństwo Pracy nauki w praktyce", 11/2002, str.2 - 4
 

Opracowanie: Izabela Lipp - Zgryźniak
Wiesława Gembalczyk


 
  Barometr
1 2 3 4 5 6  
Oceń artukuł!



Ilość głosów:

Szukaj autora i tytuł
Ostatnio dodane materiały
Najczęściej zadawane pytania
Zasady publikacji 
Zobacz jak wygląda zaświadczenie o publikacji Twoich materiałów
  Twoje konto
Zaloguj się
Załóż konto
Zapomniałem hasła
  Forum
Nauczyciel - awans zawodowy
Matura
Korepetycje
Ogłoszenia - kupię, sprzedam, oddam